De beste tijd van de dag om koffie te drinken is ’s morgens. Dat suggereert observationeel onderzoek onder 42 duizend Amerikanen. Deelnemers die hun koffie in de ochtend dronken hadden na tien jaar een gemiddeld zestien procent lager risico te overlijden dan niet-koffiedrinkers. De hele dag koffiedrinken was niet gelinkt aan een lager overlijdensrisico.
Koffieconsumptie wordt met name in verband gebracht met een betere hartgezondheid. Dat blijkt ook uit deze studie. Naast het algemene overlijdensrisico was het koffie-effect vooral duidelijk bij het risico om aan cardiovasculaire ziekten te overlijden. Dat lag gemiddeld dertig procent lager, rapporteren wetenschappers van onder meer Tulane University in New Orleans (VS) in European Heart Journal. Met hoeveel procent het risico op overlijden daalde, hing af van het aantal koppen koffie.
Een tot twee koppen koffie gaf een zestien procent lager risico. Twee tot drie koppen deed het risico met 29 procent dalen. Bij drie koppen of meer bleef de daling van het algemene overlijdensrisico steken op 21 procent. Het risico op overlijden aan cardiovasculaire ziekten lag bij dit aantal kopjes een spectaculaire 48 procent lager. Mits in de ochtend geconsumeerd dus. Bij de deelnemers die de hele dag door koffiedronken verwaterden effecten tot niveaus die wel gunstige trends tonen, maar geen statistische significantie bereikten.
Geen bewijs, wel sterke aanwijzing
Studies als deze kunnen door hun observationele aard alleen verbanden tussen het een en het ander aantonen. In tegenstelling tot interventiestudies kunnen ze niet bewijzen dat koffie de waargenomen risicoreducties ook werkelijk veroorzaakt. Weliswaar deden de epidemiologen in studie hun best zo veel mogelijk factoren weg te rekenen die ook meespelen; zoals voeding, alcohol, beweging en roken. Maar het is niet te zeggen of dat soort statistische oefeningen de werkelijkheid recht doen, of dat er nog andere factoren een rol spelen. Bijvoorbeeld dat koffiedrinkers van aanleg eenvoudigweg gezondere mensen zijn.
Toch is dit bepaald niet de eerste studie die gunstige gezondheidsuitkomsten toont voor koffie. En ook de Gezondheidsraad zag bij de publicatie van meest recente Richtlijnen goede voeding in 2015 al ‘sterk bewijs’ voor een gunstig effect van twee tot vier koppen koffie op het risico van coronaire hartziekten, beroerte en diabetes type 2. Voor de gevonden verschillen tussen de ‘ochtend- en avondtypen koffiedrinkers’ geldt hetzelfde. Het kan zijn dat bewezen ongezonde gewoonten zoals nachtdiensten, laat naar bed gaan en laat opstaan sterker meespelen dan gedacht.
Alleen langlopende interventiestudies met grote groepen mensen zouden werkelijk hard bewijs kunnen leveren voor de eventuele levensreddende eigenschappen van koffie – en de ideale timing van de consumptie ervan. ‘Hoe dan ook’, besluit de niet bij het onderzoek betrokken schrijver van het commentaar zijn bijdrage, ‘het is onwaarschijnlijk dat we dat gaan meemaken. Op de keeper beschouwd, moeten we het inmiddels substantiële bewijs accepteren dat koffiedrinken, in het bijzonder ’s ochtends, waarschijnlijk gezond is. Dus, drink je koffie, maar doe dat in de morgen!’
Mogelijke oorzaken
Met het gevonden verband denken de onderzoekers een verklaring te hebben voor het afnemende voordeel dat studies laten zien bij hogere koffieconsumptie. Dus eerder dan dat een grotere hoeveelheid koffie ongezonder zou zijn, of de bijkomstigheid van een ongezonde leefstijl, zou het tijdvenster van de consumptie een rol spelen. De ochtend, zo vermoeden de onderzoekers, is de beste tijd voor koffie omdat bepaalde ontstekingsbevorderende cytokinen dan hun dagelijkse piek bereiken. Dat is dus de tijd van de dag waarop de antioxidatieve en ontstekingsremmende eigenschappen van koffie het beste tot hun recht komen.
Daar komt bij dat de koffie – mits met cafeïne – in de middag en avond het circadiaanritme verstoort. Wat onder andere gestaafd wordt door de lagere melatonineniveaus bij middagdrinkers.
Koffieconsumptie had ook in deze studie geen duidelijk effect op het algemene risico aan kanker te overlijden. In het geval van darmkanker is dat wel aangetoond.
Foto: Jen Collins. Met het bijschrift: ‘Mijn eerste koffie ooit. Mijn doel is het lekker te vinden voor we naar Zweden gaan. Ik slaagde er in de helft op te drinken.’
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
