Pijn waarschuwt voor hitte en ander gevaar. Bij verwondingen voorkomt pijn belasting van beschadigde weefsels. Dierstudies tonen dat pijnneuronen de darm op verschillende manieren beschermen tegen ontsteking. Dat roept nieuwe vragen op over het gebruik van pijnstillers. ‘Hindert deze medicatie het darmslijmvlies van mensen en hun microbioom?’
In een serie experimenten met muizen ontdekten onderzoekers van Weil Cornell Medicine (Cornell University, New York) dat zenuwcellen in de darm op pijnprikkels reageren door een stof uit te scheiden die de groei van gunstige bacteriën bevordert. Deze beschermden de dikke darm tegen ontsteking en weefselschade.
De onderzochte ‘pijnneuronen’ reiken tot in het darmslijmvlies. Een specifieke receptor op deze zenuwcellen wordt onder meer geactiveerd door hoge temperaturen, sterke zuren en capsaïcine; dat is de stof die pepers hun scherpe smaak geeft. De hersenen vertalen de signalen van deze receptoren als een gevoel van brandende pijn.
Het stil leggen van deze zogeheten nociceptoren veroorzaakte in de voor colitis gevoelige muizen veranderingen in het darmmicrobioom, ernstiger ontsteking en verminderd vermogen om weefselschade de voorkomen en te herstellen. Transplantatie van de darmbacteriën van deze muizen, veroorzaakte bij gezonde soortgenoten darmontsteking.
Omgekeerd ondervonden steriele muizen bescherming door transplantatie van de bacteriesoort die in dit onderzoek floreerde bij naar behoren functionerende nociceptoren: gram positieve Clostridium spp. Ten slotte stelden de onderzoekers vast dat weefselmonsters van IBD-patiënten (colitis en ziekte van Crohn) de gen-expressie van nociceptoren verstoord was. (Lees hier meer over nociceptoren.)
‘Gezamenlijk wijzen deze bevindingen in de richting van door de evolutie heen in stand gebleven functionele link tussen nociceptie (pijnprikkeloverdracht, red.), het darmmicrobioom en het herstel van evenwicht in de darm’, concluderen de onderzoekers in vakblad Cell. Het artikel is alleen als samenvatting beschikbaar.
Ongetwijfeld willen de onderzoekers en hun sponsoren zo snel mogelijk vervolgonderzoek naar de therapeutische mogelijkheden van het stofje dat de geprikkelde pijnneuronen uitscheiden. Ze doopten het ‘substantie P’. Een verwijzing naar eventuele nadelen van het gebruik van pijnstillers blijft achterwege, ook in het begeleidende persbericht. Dit thema komt wel aan bod bij een onderzoek naar een ander kunstje van pijnneuronen in hetzelfde nummer van Cell.
Pijnstillers
De pijnreceptor die een team van Harvard Medical School onder de loep nam, was van een ander type. Sommige pijnmedicatie grijpt specifiek op dit type aan, dus wellicht liggen bedenkingen bij het gebruik daarvan meer voor de hand. Maar eerst de hoofdpunten uit de samenvatting in Cell.
In proefdieren toonden de onderzoekers dat de uiteinden van de zenuwcellen vlak in de buurt liggen van gobletcellen, ook wel slijmbekercellen genoemd. In de darm zorgen deze voor de beschermde slijmlaag waarin bacteriën graag vertoeven. Ze lieten zien met welke stof de zenuwcellen de ‘slijmcellen’ activeerden en via welke receptor op de gobletcel deze signaalroute loopt. Zowel deze stof – een peptide – als de receptor op de gobletcellen zijn bij muis en mens dezelfde.
Darmbacteriën controleren de slijmproductie van de gobletcellen door de zenuwcellen te ‘kietelen’. Het inactiveren van de verantwoordelijke receptoren op de zenuw- of de gobletcellen verminderde de slijmlaag in en daarmee het bacteriële evenwicht in de darm. Dat verhoogde de vatbaarheid voor colitis. Toediening van de peptide bleek daartegen te beschermen.
‘Pijn is een gebruikelijk symptoom bij chronische darmontstekingen zoals colitis’, zegt eerste auteur van de studie Daping Yang, op de website van zijn universiteit. ‘Maar onze studie toont dat acute pijn ook een beschermende functie heeft.’ Gegeven het feit dat mensen met darmontsteking vaak pijnmedicatie krijgen, geven de onderzoekers te bedenken, is het van belang de mogelijke tegengestelde werking daarvan te overwegen.
Daar komt bij dat sommige soorten pijnstillers, zoals die bij migraine gebruikt worden, precies op deze signaalroute aangrijpen. ‘Als we dit beschermende mechanisme steeds weer blokkeren in mensen met migraine, wat gebeurt er dan? Hindert deze medicatie het darmslijmvlies van mensen en hun microbioom?’
Foto Karolina Grabowska
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
