Familiaire hypercholesterolemie: geen puur ‘genetische’ ziekte

Ons DNA kan veranderen door inwerking van straling, chemische stoffen, virussen, chronische infectie en foutjes die bij de normale celdeling ontstaan. Deze ‘mutaties’ kunnen neutraal of gunstig zijn, maar meestal zijn ze schadelijk.

Bereikt zo’n mutatie een bevruchte eicel, dan dragen alle cellen van de baby die hieruit groeit deze mutatie. Wanneer dit zonder uitzondering tot ziekte leidt, dan is er sprake van een ‘aangeboren genetische ziekte’, zoals fenylketonurie, Duchenne spierdystrofie en cystische fibrose. Samen vormen deze ‘puur-genetische aandoeningen’ minder dan 5 procent van alle ziektes. Ze manifesteren zich meestal op jonge leeftijd. Fenylketonurie kan goed worden behandeld met een fenylalanine-arm dieet.

Dat deze ziekte gunstig reageert op een dieet, dus op een verandering van de omgeving, toont dat de definitie ‘puur genetische ziekte’ niet zuiver is. Eigenlijk gaat het altijd om de interactie tussen onze genen (natuur) en de omgeving (leefstijl).

Deze gen-mutatie maakt je uitermate gevoelig voor een ongezonde leefstijl

Meestal treft een mutatie een enkel gen en wordt de functie van dat gen aangetast. In het uiterste geval werkt het niet meer. Gelukkig krijgen we van elk gen twee exemplaren: één van vader en één van moeder. Werkt het ene niet (meer), dan kan het andere de functie compenseren. Zijn beide genen dysfunctioneel, dan is ziekte meestal het gevolg. Niet iedere mutatie die tot een functionele verandering leidt is ongunstig. Want een nieuwe mutatie kan ook een betere bescherming bieden tegen een vijandige omgeving. Denk hierbij aan de mutaties die ervoor zorgden dat mensen op hoge breedtegraden blank werden, waardoor ze meer vitamine D konden aanmaken.

De grootste bedreigingen voor de mens komen van micro-organismen, zoals virussen, bacteriën, parasieten en schimmels, en van de zon. Een klassiek voorbeeld waarbij ons DNA zich aanpaste aan een micro-organisme is malaria, een parasiet die graag in onze rode bloedcellen vertoeft. De mens kan het niet winnen van deze parasiet, dus pasten wij ons aan, onder andere door het gangbare hemoglobine (HbA) via mutatie te veranderen naar ‘sikkelcelhemoglobine’ (HbS). Samenwonen met HbS in een rode bloedcel verkleint de overlevingskansen van de parasiet. Heb je één HbA en één HbS-gen (je bent dan ‘heterozygoot’), dan ben je beter beschermt tegen malaria dan wanneer dat je twee HbA-genen hebt. Heb je echter twee HbS-genen (je bent dan ‘homozygoot’), dan is de kans groot dat je jong aan ‘sikkelcelanemie’ overlijdt. Vooral in Afrika, vanwege de weinige voorzieningen.

Zo ontstonden in de malariagebieden ook talrijke andere ‘afwijkingen’ van de rode bloedcellen die het de parasiet moeilijk maken. Het kwam dus wel met een prijs. ‘Ieder voordeel heb z’n nadeel’, zei de beste voetballer eens.

Op soortgelijke wijze ontstond ‘familiaire hypercholesterolemie’ (FH). Deze mutatie verlaagt de opname van cholesterolrijke deeltjes in de lever, waardoor het bloedcholesterol stijgt. De meer dan duizend verschillende FH-mutaties zijn wijdverspreid blijven bestaan, omdat cholesterolrijke deeltjes beschermen tegen ‘gramnegatieve’ bacteriën, die vóór het antibioticatijdperk een belangrijke doodsoorzaak waren. Het voordeel van minder sterfte aan infecties werd een nadeel toen mensen vanaf 1900 steeds ongezonder gingen leven. Mensen met FH waren de eersten bij wie hart- en vaatziektes ontstonden. Bij de zeldzamere homozygoten gebeurt dat tegenwoordig reeds op 10-13 jarige leeftijd!

Eén op de 250 Nederlanders heeft een FH-gen en dat maakt ze uitermate gevoelig voor een ongezonde leefstijl. Tegenwoordig worden ze preventief behandeld met statines en andere cholesterolverlagers, terwijl dit met een gezonde leefstijl wellicht niet nodig is.

Zoals de FH-genen zijn er talrijke andere genen die ons in de huidige ongezonde samenleving gevoeliger maken voor ziekte. Een ander voorbeeld is het ‘apolipoproteïne E4’-gen, dat de kans op alzheimer sterk vergroot. Collectief worden ze ‘ziektegevoelige genen’ genoemd. Deze genen krijgen massaal de schuld, waarbij de rol van leefstijl wordt genegeerd. Praten over deze ziektes als ‘aandoeningen die in de familie zitten’ is dus eigenlijk incorrect. Alsof de evolutie ons genen bezorgt die je met voorbedachten rade ziek maken!

Mutation and disease

1.         Clancy, Suzanne. “Genetic mutation.” Nature Education 1.1 (2008): 187.        

https://www.nature.com/scitable/topicpage/genetic-mutation-441

2.         Wikipedia. Mutation. Accessed 16 November 2024

https://en.wikipedia.org/wiki/Mutation

3.         Inborn errors of metabolism. Mutation. Accessed 16 November 2024

https://en.wikipedia.org/wiki/Inborn_errors_of_metabolism

4.         Willett WC. Balancing life-style and genomics research for disease prevention. Science. 2002 Apr 26;296(5568):695-8. doi: 10.1126/science.1071055. PMID: 11976443.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11976443

5.         Jahangiri Z, Rostampour N, Hovsepian S, Chegini R, Hashemipour M. Quality of Life in Patients with Phenylketonuria: A Systematic Review. Adv Biomed Res. 2024 Feb 26;13:15. doi: 10.4103/abr.abr_238_23. PMID: 38525399; PMCID: PMC10958725.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38525399

6.         Mayo Clinic. Albinism, Accessed 16 November 2024

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/albinism/diagnosis-treatment/drc-20369189

7.         Balter M. Evolutionary genetics. Are humans still evolving? Science. 2005 Jul 8;309(5732):234-7. doi: 10.1126/science.309.5732.234. PMID: 16002593.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16002593

Recent genetic adaptation

8.         Hancock AM, Witonsky DB, Gordon AS, Eshel G, Pritchard JK, Coop G, Di Rienzo A. Adaptations to climate in candidate genes for common metabolic disorders. PLoS Genet. 2008 Feb;4(2):e32. doi: 10.1371/journal.pgen.0040032. PMID: 18282109; PMCID: PMC2242814.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18282109

9.         Hancock AM, Alkorta-Aranburu G, Witonsky DB, Di Rienzo A. Adaptations to new environments in humans: the role of subtle allele frequency shifts. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 2010 Aug 27;365(1552):2459-68. doi: 10.1098/rstb.2010.0032. PMID: 20643735; PMCID: PMC2935101.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20643735

10.       Hancock AM, Witonsky DB, Ehler E, Alkorta-Aranburu G, Beall C, Gebremedhin A, Sukernik R, Utermann G, Pritchard J, Coop G, Di Rienzo A. Colloquium paper: human adaptations to diet, subsistence, and ecoregion are due to subtle shifts in allele frequency. Proc Natl Acad Sci U S A. 2010 May 11;107 Suppl 2(Suppl 2):8924-30. doi: 10.1073/pnas.0914625107. Epub 2010 May 5. PMID: 20445095; PMCID: PMC3024024.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20445095

11.       Hancock AM, Witonsky DB, Alkorta-Aranburu G, Beall CM, Gebremedhin A, Sukernik R, Utermann G, Pritchard JK, Coop G, Di Rienzo A. Adaptations to climate-mediated selective pressures in humans. PLoS Genet. 2011 Apr;7(4):e1001375. doi: 10.1371/journal.pgen.1001375. Epub 2011 Apr 21. PMID: 21533023; PMCID: PMC3080864.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21533023

12.       Gaston KJ. Global patterns in biodiversity. Nature. 2000 May 11;405(6783):220-7. doi: 10.1038/35012228. PMID: 10821282.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10821282

13.       Guernier V, Hochberg ME, Guégan JF. Ecology drives the worldwide distribution of human diseases. PLoS Biol. 2004 Jun;2(6):e141. doi: 10.1371/journal.pbio.0020141. Epub 2004 Jun 15. PMID: 15208708; PMCID: PMC423130.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15208708

14.       Barreiro LB, Laval G, Quach H, Patin E, Quintana-Murci L. Natural selection has driven population differentiation in modern humans. Nat Genet. 2008 Mar;40(3):340-5. doi: 10.1038/ng.78. Epub 2008 Feb 3. PMID: 18246066.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18246066

15.       Pritchard JK. How we are evolving. Sci Am. 2010 Oct;303(4):40-7. doi: 10.1038/scientificamerican1010-40. PMID: 20923127.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20923127

16.       Fumagalli M, Sironi M, Pozzoli U, Ferrer-Admetlla A, Pattini L, Nielsen R. Signatures of environmental genetic adaptation pinpoint pathogens as the main selective pressure through human evolution. PLoS Genet. 2011 Nov;7(11):e1002355. doi: 10.1371/journal.pgen.1002355. Epub 2011 Nov 3. Erratum in: PLoS Genet. 2011 Nov;7(11). doi:10.1371/annotation/ca428083-dbcb-476a-956c-d7bb6e317cf7. Ferrer-Admettla, Anna [corrected to Ferrer-Admetlla, Anna]. PMID: 22072984; PMCID: PMC3207877.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22072984

17.       Domínguez-Andrés J, Kuijpers Y, Bakker OB, Jaeger M, Xu CJ, Van der Meer JW, Jakobsson M, Bertranpetit J, Joosten LA, Li Y, Netea MG. Evolution of cytokine production capacity in ancient and modern European populations. Elife. 2021 Sep 7;10:e64971. doi: 10.7554/eLife.64971. PMID: 34488939; PMCID: PMC8423439.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34488939

17a.     Tishkoff SA, Reed FA, Ranciaro A, Voight BF, Babbitt CC, Silverman JS, Powell K, Mortensen HM, Hirbo JB, Osman M, Ibrahim M, Omar SA, Lema G, Nyambo TB, Ghori J, Bumpstead S, Pritchard JK, Wray GA, Deloukas P. Convergent adaptation of human lactase persistence in Africa and Europe. Nat Genet. 2007 Jan;39(1):31-40. doi: 10.1038/ng1946. Epub 2006 Dec 10. PMID: 17159977; PMCID: PMC2672153.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17159977

17b.     Ranciaro A, Campbell MC, Hirbo JB, Ko WY, Froment A, Anagnostou P, Kotze MJ, Ibrahim M, Nyambo T, Omar SA, Tishkoff SA. Genetic origins of lactase persistence and the spread of pastoralism in Africa. Am J Hum Genet. 2014 Apr 3;94(4):496-510. doi: 10.1016/j.ajhg.2014.02.009. Epub 2014 Mar 13. PMID: 24630847; PMCID: PMC3980415.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24630847

18.       Swallow DM. Genetics of lactase persistence and lactose intolerance. Annu Rev Genet. 2003;37:197-219. doi: 10.1146/annurev.genet.37.110801.143820. PMID: 14616060.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14616060

19.       Perry GH, Dominy NJ, Claw KG, Lee AS, Fiegler H, Redon R, Werner J, Villanea FA, Mountain JL, Misra R, Carter NP, Lee C, Stone AC. Diet and the evolution of human amylase gene copy number variation. Nat Genet. 2007 Oct;39(10):1256-60. doi: 10.1038/ng2123. Epub 2007 Sep 9. PMID: 17828263; PMCID: PMC2377015.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17828263

20.       Pruimboom L, Fox T, Muskiet FA. Lactase persistence and augmented salivary alpha-amylase gene copy numbers might have been selected by the combined toxic effects of gluten and (food born) pathogens. Med Hypotheses. 2014 Mar;82(3):326-34. doi: 10.1016/j.mehy.2013.12.020. Epub 2014 Jan 15. PMID: 24472865.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24472865

Genetics of skin color

21.       Jablonski NG, Chaplin G. The evolution of human skin coloration. J Hum Evol. 2000 Jul;39(1):57-106. doi: 10.1006/jhev.2000.0403. PMID: 10896812.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10896812

22.       Jablonski NG, Chaplin G. Colloquium paper: human skin pigmentation as an adaptation to UV radiation. Proc Natl Acad Sci U S A. 2010 May 11;107 Suppl 2(Suppl 2):8962-8. doi: 10.1073/pnas.0914628107. Epub 2010 May 5. PMID: 20445093; PMCID: PMC3024016.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20445093

23.       Jablonski NG, Chaplin G. Human skin pigmentation, migration and disease susceptibility. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 2012 Mar 19;367(1590):785-92. doi: 10.1098/rstb.2011.0308. PMID: 22312045; PMCID: PMC3267121.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22312045

24.       Sabeti PC, Varilly P, Fry B, Lohmueller J, Hostetter E, Cotsapas C, Xie X, Byrne EH, McCarroll SA, Gaudet R, Schaffner SF, Lander ES; International HapMap Consortium; Frazer KA, Ballinger DG, Cox DR, Hinds DA, Stuve LL, Gibbs RA, Belmont JW, Boudreau A, Hardenbol P, Leal SM, Pasternak S, Wheeler DA, Willis TD, Yu F, Yang H, Zeng C, Gao Y, Hu H, Hu W, Li C, Lin W, Liu S, Pan H, Tang X, Wang J, Wang W, Yu J, Zhang B, Zhang Q, Zhao H, Zhao H, Zhou J, Gabriel SB, Barry R, Blumenstiel B, Camargo A, Defelice M, Faggart M, Goyette M, Gupta S, Moore J, Nguyen H, Onofrio RC, Parkin M, Roy J, Stahl E, Winchester E, Ziaugra L, Altshuler D, Shen Y, Yao Z, Huang W, Chu X, He Y, Jin L, Liu Y, Shen Y, Sun W, Wang H, Wang Y, Wang Y, Xiong X, Xu L, Waye MM, Tsui SK, Xue H, Wong JT, Galver LM, Fan JB, Gunderson K, Murray SS, Oliphant AR, Chee MS, Montpetit A, Chagnon F, Ferretti V, Leboeuf M, Olivier JF, Phillips MS, Roumy S, Sallée C, Verner A, Hudson TJ, Kwok PY, Cai D, Koboldt DC, Miller RD, Pawlikowska L, Taillon-Miller P, Xiao M, Tsui LC, Mak W, Song YQ, Tam PK, Nakamura Y, Kawaguchi T, Kitamoto T, Morizono T, Nagashima A, Ohnishi Y, Sekine A, Tanaka T, Tsunoda T, Deloukas P, Bird CP, Delgado M, Dermitzakis ET, Gwilliam R, Hunt S, Morrison J, Powell D, Stranger BE, Whittaker P, Bentley DR, Daly MJ, de Bakker PI, Barrett J, Chretien YR, Maller J, McCarroll S, Patterson N, Pe’er I, Price A, Purcell S, Richter DJ, Sabeti P, Saxena R, Schaffner SF, Sham PC, Varilly P, Altshuler D, Stein LD, Krishnan L, Smith AV, Tello-Ruiz MK, Thorisson GA, Chakravarti A, Chen PE, Cutler DJ, Kashuk CS, Lin S, Abecasis GR, Guan W, Li Y, Munro HM, Qin ZS, Thomas DJ, McVean G, Auton A, Bottolo L, Cardin N, Eyheramendy S, Freeman C, Marchini J, Myers S, Spencer C, Stephens M, Donnelly P, Cardon LR, Clarke G, Evans DM, Morris AP, Weir BS, Tsunoda T, Johnson TA, Mullikin JC, Sherry ST, Feolo M, Skol A, Zhang H, Zeng C, Zhao H, Matsuda I, Fukushima Y, Macer DR, Suda E, Rotimi CN, Adebamowo CA, Ajayi I, Aniagwu T, Marshall PA, Nkwodimmah C, Royal CD, Leppert MF, Dixon M, Peiffer A, Qiu R, Kent A, Kato K, Niikawa N, Adewole IF, Knoppers BM, Foster MW, Clayton EW, Watkin J, Gibbs RA, Belmont JW, Muzny D, Nazareth L, Sodergren E, Weinstock GM, Wheeler DA, Yakub I, Gabriel SB, Onofrio RC, Richter DJ, Ziaugra L, Birren BW, Daly MJ, Altshuler D, Wilson RK, Fulton LL, Rogers J, Burton J, Carter NP, Clee CM, Griffiths M, Jones MC, McLay K, Plumb RW, Ross MT, Sims SK, Willey DL, Chen Z, Han H, Kang L, Godbout M, Wallenburg JC, L’Archevêque P, Bellemare G, Saeki K, Wang H, An D, Fu H, Li Q, Wang Z, Wang R, Holden AL, Brooks LD, McEwen JE, Guyer MS, Wang VO, Peterson JL, Shi M, Spiegel J, Sung LM, Zacharia LF, Collins FS, Kennedy K, Jamieson R, Stewart J. Genome-wide detection and characterization of positive selection in human populations. Nature. 2007 Oct 18;449(7164):913-8. doi: 10.1038/nature06250. PMID: 17943131; PMCID: PMC2687721.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17943131

Sickle cell anemia

25.      Cserti CM, Dzik WH. The ABO blood group system and Plasmodium falciparum malaria. Blood. 2007 Oct 1;110(7):2250-8. doi: 10.1182/blood-2007-03-077602. Epub 2007 May 14. PMID: 17502454.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17502454

26.       Kwiatkowski DP. How malaria has affected the human genome and what human genetics can teach us about malaria. Am J Hum Genet. 2005 Aug;77(2):171-92. doi: 10.1086/432519. Epub 2005 Jul 6. PMID: 16001361; PMCID: PMC1224522.  

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16001361

27.       Loggetto SR. Sickle cell anemia: clinical diversity and beta S-globin haplotypes. Rev Bras Hematol Hemoter. 2013;35(3):155-7. doi: 10.5581/1516-8484.20130048. PMID: 23904799; PMCID: PMC3728122.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23904799

28.       Aidoo M, Terlouw DJ, Kolczak MS, McElroy PD, ter Kuile FO, Kariuki S, Nahlen BL, Lal AA, Udhayakumar V. Protective effects of the sickle cell gene against malaria morbidity and mortality. Lancet. 2002 Apr 13;359(9314):1311-2. doi: 10.1016/S0140-6736(02)08273-9. PMID: 11965279.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11965279

Familial hypercholesterolemia

29.       Fularski P, Hajdys J, Majchrowicz G, Stabrawa M, Młynarska E, Rysz J, Franczyk B. Unveiling Familial Hypercholesterolemia-Review, Cardiovascular Complications, Lipid-Lowering Treatment and Its Efficacy. Int J Mol Sci. 2024 Jan 29;25(3):1637. doi: 10.3390/ijms25031637. PMID: 38338916; PMCID: PMC10855128.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10855128

30.       Tokgozoglu L, Kayikcioglu M. Familial Hypercholesterolemia: Global Burden and Approaches. Curr Cardiol Rep. 2021 Sep 4;23(10):151. doi: 10.1007/s11886-021-01565-5. PMID: 34480646.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34480646

31.       Watts GF, Gidding SS, Hegele RA, Raal FJ, Sturm AC, Jones LK, Sarkies MN, Al-Rasadi K, Blom DJ, Daccord M, de Ferranti SD, Folco E, Libby P, Mata P, Nawawi HM, Ramaswami U, Ray KK, Stefanutti C, Yamashita S, Pang J, Thompson GR, Santos RD. International Atherosclerosis Society guidance for implementing best practice in the care of familial hypercholesterolaemia. Nat Rev Cardiol. 2023 Dec;20(12):845-869. doi: 10.1038/s41569-023-00892-0. Epub 2023 Jun 15. PMID: 37322181.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37322181

32.       Bruikman CS, Hovingh GK, Kastelein JJP. Molecular basis of familial hypercholesterolemia. Curr Opin Cardiol. 2017 May;32(3):262-266. doi: 10.1097/HCO.0000000000000385. PMID: 28169949.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28169949

33.       Sijbrands EJ, Westendorp RG, Defesche JC, de Meier PH, Smelt AH, Kastelein JJ. Mortality over two centuries in large pedigree with familial hypercholesterolaemia: family tree mortality study. BMJ. 2001 Apr 28;322(7293):1019-23. doi: 10.1136/bmj.322.7293.1019. PMID: 11325764; PMCID: PMC31037.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11325764

34.       Netea MG, Demacker PN, Kullberg BJ, Boerman OC, Verschueren I, Stalenhoef AF, van der Meer JW. Low-density lipoprotein receptor-deficient mice are protected against lethal endotoxemia and severe gram-negative infections. J Clin Invest. 1996 Mar 15;97(6):1366-72. doi: 10.1172/JCI118556. PMID: 8617867; PMCID: PMC507194.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8617867

35.       Diamond DM, Alabdulgader AA, de Lorgeril M, Harcombe Z, Kendrick M, Malhotra A, O’Neill B, Ravnskov U, Sultan S, Volek JS. Dietary Recommendations for Familial Hypercholesterolaemia: an Evidence-Free Zone. BMJ Evid Based Med. 2021 Dec;26(6):295-301. doi: 10.1136/bmjebm-2020-111412. Epub 2020 Jul 5. PMID: 32631832; PMCID: PMC8639944.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32631832

Disease susceptibility genes

36.       Lango H, Weedon MN. What will whole genome searches for susceptibility genes for common complex disease offer to clinical practice? J Intern Med. 2008 Jan;263(1):16-27. doi: 10.1111/j.1365-2796.2007.01895.x. PMID: 18088250.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18088250

37.       Weedon MN, McCarthy MI, Hitman G, Walker M, Groves CJ, Zeggini E, Rayner NW, Shields B, Owen KR, Hattersley AT, Frayling TM. Combining information from common type 2 diabetes risk polymorphisms improves disease prediction. PLoS Med. 2006 Oct;3(10):e374. doi: 10.1371/journal.pmed.0030374. PMID: 17020404; PMCID: PMC1584415.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17020404

38.       Institute of Medicine (US) Committee on Assessing Interactions Among Social, Behavioral, and Genetic Factors in Health. Genes, Behavior, and the Social Environment: Moving Beyond the Nature/Nurture Debate. Hernandez LM, Blazer DG, editors. Washington (DC): National Academies Press (US); 2006. PMID: 20669442.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20669442

39.       Acar, A., et al. “Prostate Cancer Susceptibility Genes: A Review of Disease Spectrum.” World J Surg Surgical Res. 2022; 5 1411.

https://www.surgeryresearchjournal.com/open-access/prostate-cancer-susceptibility-genes-a-review-of-disease-spectrum-9322.pdf

40.       Hettiarachchi, Gaya, and Anton A. Komar. “GWAS to identify SNPs associated with common diseases and individual risk: Genome Wide Association Studies (GWAS) to identify SNPs associated with common diseases and individual risk.” Single Nucleotide Polymorphisms: Human Variation and a Coming Revolution in Biology and Medicine. Cham: Springer International Publishing, 2022. 51-76.

https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-031-05616-1_4

Beeld: OpenAI