Yoga beoefenen is krachtige voeding voor lichaam en geest. Steeds meer wetenschappelijke studies bevestigen dat. ‘Herstel-yoga bij kanker is bewegen 2.0’, vindt medisch bioloog en yogadocent Peter Haima. ‘Bewegen op een manier die voedt.’ In zijn lezing op de laatste ledendag stelt hij de ademhaling centraal. ‘De ademhaling is een sleutel waar we aan kunnen draaien om van stress naar ontspanning te gaan.’
Haima begint zijn lezing met een fragment van John, één van de deelnemers die in 2016 deelnam aan het programma ‘Hoe word ik 100?’. Toen hij begon had hij diabetes type 2, meer dan dertig kilo overgewicht en slikte hij dertien verschillende medicijnen, waaronder een dagelijkse dosis insuline. Een paar dagen gezond leven zorgt ervoor dat hij geen insuline meer nodig heeft. En een paar maanden later is hij dankzij een gezonde leefstijl zelfs ‘helemaal gezond verklaard’. ‘John was heel blij’, vertelt Haima. ‘Maar ook heel boos: waarom heeft mijn huisarts dat niet verteld?’
Welke onderliggende factoren dragen bij aan ziekte?
Veel artsen zijn onvoldoende opgeleid in dat opzicht, aldus Haima. Maar die visie op ziekte is langzaam maar zeker aan het veranderen. Hij toont een beeld van een boom, waarbij het gedeelte boven de grond en onder de grond zichtbaar is. Boven de grond kan de boom zieke takken hebben, zoals kanker, hoge bloeddruk, depressie. De westerse gezondheidszorg is slechts gericht op het behandelen van de zieke tak. Maar in de bodem zie je wat ons voedt of juist belast, zoals ongezonde en bewerkte voeding, laaggradige ontstekingen, gebrek aan beweging, een slechte ademhaling, onvoldoende slaap, stress en weinig verbinding met andere mensen. Yoga en leefstijl richten zich op het gezond maken van de voedingsbodem, zoals het verlagen van stress, betere slaap en voeding. Door aan deze factoren aandacht te geven kan je bijdragen aan je gezondheid.
‘We zien dat de houding van de mens met ziekte verandert’, vervolgt Haima. ‘Mijn moeder stapte de spreekkamer in met de woorden: ‘Zegt u het maar, dokter. De moderne mens zegt: ‘Dokter, wat kan ik zelf doen?’ Je wilt de regie over je gezondheid, en over je ziekte. Onderzoek van het Rijnstate ziekenhuis toont dat 70 procent van de mensen op zoek gaat naar complementaire behandelmethoden, maar dat de meesten dit niet met de arts durven te bespreken. ‘Ze zijn bang dat de arts zegt: ‘Als je dat doet, behandel ik je niet meer.’ Dat komt voor, zegt Haima. Maar het komt ook voor dat de arts er weinig kennis van heeft. Ook het gebrek aan tijd speelt een rol.
In Amerika zijn complementaire geneeswijzen heel normaal
In Amerika zijn complementaire geneeswijzen heel gebruikelijk. Meer dan 70 procent van de ziekenhuizen past het toe. In Nederland zette Inès von Rosenstiel in dit verband een hoop in beweging.
‘Binnen die holistische visie op gezondheid is geen sprake van een arts-patiënt relatie, maar van cliënt-zorgverlener. Met aandacht voor preventie en welzijn, voor de gezonde omgeving en met het uitgangspunt van een combinatie van reguliere en aanvullende methodes die effectief en veilig zijn.’ Daarbij zijn regulier en complementair gelijkwaardig aan elkaar en is het uitgangspunt dat de mens een zelfherstelllend vermogen heeft. ‘We hebben een capaciteit in ons die naar heling toe beweegt en dat kunnen we aanboren.’
De top-5 van evidence based behandelingen die bewezen effectief én veilig zijn? Herstel-yoga bij kanker, mindfulness, acupunctuur, massage bij kanker en voetreflexologie. Bij yoga denken mensen vaak aan lenige mensen op geitenwollen sokken die in onmogelijke houdingen poseren. Circa tien procent van de mensen in Nederland beoefent yoga, het is dus algemeen geaccepteerd, zegt Haima. ‘Wie daartoe behoort, weet dat het niet klopt dat je superlenig moet zijn. En zeker bij herstel-yoga bij kanker is dat niet het geval.’
De eerste yoga dateert van honderd jaar voor christus
‘Herstel-yoga bij kanker is een zachte, veilige vorm van yoga, waarbij we kijken naar manieren om te ademen en bewegen binnen jouw mogelijkheden.’ Haima publiceerde hier zelf over en richtte in Nederland de opleiding op. Inmiddels zijn bijna vijftig mensen getraind in Nederland, 36 mensen sloten zich tot nu toe aan bij het kwaliteitsregister ‘Yoga en kanker’ en ook staat deze vorm van yoga benoemd in de verwijsgids van het IKNL.
Yoga bestaat al meer dan 3000 jaar, vervolgt hij. ‘Honderd jaar voor Christus zijn al de eerste oefeningen op papier gezet, maar daarvoor werd het al 1000 jaar mondeling doorgegeven. Yoga is in moderne termen een leefstijlmethode voor het verbeteren van je fysieke, mentale, emotionele en spirituele gezondheid. Met als uiteindelijk doel, een eenwording met je hogere zelf, waarbij wordt gestreefd naar volledige harmonie en balans tussen lichaam, geest en ziel. Het gaat om gelukkig zijn van binnenuit.’
Om dat te bereiken zijn er een aantal pijlers, die je het Yoga leefstijlroer zou kunnen noemen, erg vergelijkbaar met het leefstijlroer van de vereniging van Arts en Leefstijl, met de pijlers: voeding, beweging, ademhaling, ontspanning en positief denken.
Ademhaling hoort ook als pijler in het Leefstijlroer
De voeding lijkt op de MMV-voedingsrichtlijnen. Qua beweging noemt hij yoga ‘bewegen 2.0’. Bewegen op een manier die je voedt. Om te ontspannen is ademhaling heel belangrijk. Wat hem betreft hoort die pijler ook in het leefstijlroer van de vereniging van Arts en Leefstijl Arts. ‘Het is een knopje waar we aan kunnen draaien om van stress naar ontspanning te gaan. Vaak zeggen mensen na een herstel-yoga-sessie: ‘Ik wist niet dat ik nog zó ontspannen kon zijn.’ Positief denken houdt in dat je leert jezelf te navigeren naar positieve gedachten en dit heeft een placebo-effect. ‘Als je alleen maar negatief denkt, dan heeft dat een negatief effect op je ziekteproces. Een nocebo-effect.’
Kortom: ‘Alle oefeningen zijn erop gericht het aangeboren zelfherstellend vermogen te activeren. De docenten faciliteren om dit in jou te activeren.’ Maar het is ook een manier om acceptatie en compassie te activeren die pijn en zorgen kan verminderen en je helpt in het hier en nu te zijn. Te voelen: ik leef, ik mag er zijn. Ik mag hier zijn in deze zaal op dit moment. Ik mag leven.’
Is yoga bewezen?
Yoga helpt het kalmerend zenuwstelsel te activeren en ons stresssysteem te ontspannen. Door wetenschappelijke studies naar yoga is er steeds meer begrip over hoe yoga werkt. Er zijn studies die duidelijk klinische effecten laten zien, zoals betere slaap, minder vermoeidheid, minder angst en stress en betere kwaliteit van leven. Er is een overweldigende lijst van publicaties die laat zien dat yoga leidt tot positieve fysiologische effecten waarvan bekend is dat ze een rol spelen bij het ontstaan en de terugkeer van kanker. Effecten zoals significant lagere ontstekingswaarden, vermindering van DNA-schade en verbetering van DNA-reparatie en activatie van het immuunsysteem.
Ook beoefenaars rapporteren belangrijke effecten op hun lichamelijke en emotionele gezondheid: ‘Door de liefdevolle begeleiding voelde ik me veilig en gehoord. Zo kon ik weer vertrouwen opbouwen in mijn lichaam’, zegt Susan. Iemand anders zegt: ‘Bij herstel-yoga ontdekte ik dat bewegen niet vanuit moeite en kracht hoeft. Toen voelde ik weer rust en liefde.’ Haima benadrukt steeds het belang van de buikademhaling ten opzichte van de ademhaling door de borst. ‘De ademhaling is een soort stressmeter. Als je de ademhaling vertraagt, heeft dat direct impact.’ Hij sluit af met een oefening genaamd de zoemende bij. Leg je handen maar op je buik. Adem in en laat maar horen dat je een bij bent.
Gezoem klinkt in de zaal.
Daarna legt hij uit: ‘Dit is één van de meest therapeutische ademoefeningen. Door de klank trillen stembanden en strottenhoofd, dat grijpt in op je kalmerende parasympathische zenuwstelsel (nervus vagus). Ook de neusholtes gaan vibreren en maken stikstofmonooxide aan. ‘Een lichaamseigen wondermiddel met grote gezondheidseffecten. Hierdoor verlaagt je bloeddruk en hartslag en word je immuunsysteem versterkt.’
Herstel-yoga bij kanker is voor iedereen toegankelijk. Dus aan de slag met deze ‘veilige manier om restklachten van kanker te verlichten en trauma van de ziekte te verwerken. Ook mensen met chronische ziekte hebben daar heel veel baat bij.’
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
