De manier waarop we iets waarnemen beïnvloedt onze gezondheid. Maar dat zijn we ons nauwelijks bewust. ‘We zijn massaal uit verbinding met onze eigen kern’, constateert arts Simone Ardesch, oprichter van de Amsterdam School for Integrative Medicine. Zij gaf een lezing tijdens de MMV-ledendag in Vianen op 14 juni.
Ardesch is arts, artsenopleider en bestuur- en organisatiewetenschapper. Ze studeerde aan drie universiteiten, maar benadrukt ze: ‘Mijn dochters zijn bij uitstek mijn belangrijkste leermeesters.’ Haar lezing gaat over voeding in zijn algemeenheid: ‘Wat voedt jou in alle lagen van het mens-zijn?’ Ze begint met een oefening om het zenuwstelsel te stabiliseren: cyclisch zuchten. Een wetenschappelijk bewezen ademtechniek. Eerst één lange ademteug in, dan de adem vasthouden en vervolgens helemaal uitademen. En dat drie keer achter elkaar. ‘Merk eens op wat dit voor je doet’, instrueert ze.
Zelf merkt Ardesch dat ze na de oefening meteen al rustiger op het podium staat. Dan stelt ze drie vragen die uitnodigen tot beweging. Als het antwoord ‘ja’ is, mag je opstaan: ‘Bepaalt wat je eet voor een deel je gezondheid? Bepaalt wat je denkt ook je gezondheid? Bepaalt wat je voelt je gezondheid?’ Vrijwel iedereen staat drie keer op en Ardesch glimlacht: ‘Ik kan met gerust hart mijn lezing vervolgen.’
Hoe werken lichaam en geest samen?
Na vier jaar geneeskunde switchte Ardesch naar de studie bestuurs- en organisatiewetenschappen met het ideaal in de politiek de volksgezondheid op een andere manier aan te kunnen vliegen. Maar de studie inspireerde haar niet. Toen maakte ze haar coschappen af en startte aan de opleiding tot psychiater, omdat ze wilde weten hoe lichaam en geest samenwerken. ‘Is er een ziel of essentie, en hoe belangrijk is zingeving?’ Het werk in de psychiatrie deprimeerde haar. ‘Ik deed niets anders dan antidepressiva, angstremmers en slaapmedicatie voorschrijven. Ik voelde mezelf steeds somberder worden, kwam vermoeid thuis en lag de hele avond in bad om me op te laden voor de volgende dag.’
‘Ik keek kritisch naar mijn collega’s en vroeg me af: weten zij werkelijk hoe je mentaal gezond wordt? Ik had twijfels over de zorg die we aanboden en dacht; ik moet ermee stoppen.’
Ze werkte een periode als bedrijfsarts en ontmoette toen Inès von Rosenstiel, kinderarts en voorvechter van integratieve geneeskunde in Nederland. Zij raadde Ardesch aan naar de Universiteit van Arizona te gaan. Daar studeerde ze Integrative Medicine en met die kennis op zak, startte ze een artsenpraktijk in Amsterdam.
‘Leeftijd waarop we chronisch ziek worden steeds jonger’
Vanwege het hoge aantal artsen die haar als patiënt bezocht in de praktijk, begon ze toen ook met lesgeven over leefstijlgeneeskunde bij diabetes en reuma. Het overlijden van haar broer gaf aan het onderwijs een extra impuls. Ze startte een opleidingsinstituut. ‘We begonnen met zeven dokters in 2016, inmiddels zijn 2.000 zorgprofessionals opgeleid die wetenschappelijk bewezen complementaire zorg verlenen. De laatste drie tot vijf jaar is er veel in beweging.’ En dat is hard nodig, want het aantal chronisch zieken stijgt nog ieder jaar.
‘We zijn in Nederland steeds jonger als we onze eerste chronische ziekte krijgen. Hoewel er nog nooit zoveel geavanceerde techniek in de zorg was, hebben mensen meer chronische aandoeningen dan ooit. Voor mij was dat een drijvende kracht om op zoek te gaan naar antwoorden.’ Ook de dokters die ze zag worstelen met hun gezondheid motiveerden haar om op zoek te gaan. Ook haar eigen somberheid zag ze daarbij onder ogen. ‘Veel artsen zijn zelf niet gezond. Hoe kunnen we het anderen dan leren?’
Ze liet zich daarbij inspireren door Einstein die de ratio zag als instrument om zijn intuïtie mee te voeden. Tegenwoordig is de ratio overgewaardeerd ten koste van de intuïtie. ‘De cognitieve kennis is door ons op een troon gezet en de intuïtie is als het kind met het badwater weggegooid.’ Met de keuze voor Integrative Medicine wil Ardesch alle lagen van het menszijn weer mee laten doen.
‘Zweverig? Deze universiteiten doen het al vanaf 1997’
‘Zweverig? Welnee!’ Ze toont een sheet met zeven Amerikaanse universiteiten die hier al vanaf 1997 mee bezig zijn. Inmiddels hebben alle universiteiten in de Verenigde Staten een afdeling Integrative Medicine, vertelt ze. ‘Nederland is een progressief land, maar in dezen lopen we achteraan.’ Hoewel er sprake is van een inhaalslag, aldus Ardesch. ‘De nieuwe generatie artsen, veertigers en met name vrouwen maken dat deze beweging een enorme zwieper aan het krijgen is.’
Wat is een mens eigenlijk? Ze legt uit dat het menselijk lichaam op het meest fundamentele niveau bestaat uit atomen. Maar atomen zelf bestaan voor het overgrote deel – meer dan 99,999999999 procent – uit lege ruimte/trilling. Toch richten we vrijwel al onze aandacht op het tastbare, fysieke aspect van het lichaam. ‘Vanuit natuurkundig perspectief is dat best vreemd,’ stelt ze.
Ze toont een foto van een citroen en vraagt het publiek waar te nemen wat er gebeurt door er simpelweg naar te kijken. Bij de meeste mensen doet het zien van een citroen de speekselklieren al samentrekken. Wat we hiervan leren is dat het voor onze hersenen geen verschil maakt of er iets werkelijk aan de hand is of dat we de perceptie hebben dat het er is. ‘Onze fysiologische reactie is dus afhankelijk van of ons brein denkt dat het er is.’ Ook eerdere ervaringen uit ons leven, zoals trauma’s, zijn bepalend voor hoe ons lichaam kan regeren, bijvoorbeeld op stress. Dus: ‘Niet de celkern bepaalt, maar de omgeving waarin de cel en celkern zich bevinden.’
‘Het vraagt bewustzijn om de balans te herstellen’
Bruce Lipton zei het als volgt: ‘The moment you change your perception you rewrite the chemistry of your body.’ Bij veel mensen is het stresssysteem overbelast, door de chronische overdaad aan prikkels in de maatschappij. Hierdoor raakt ons immuunsysteem ontregeld, lijden we aan chronische laaggradige ontsteking en krijgen ziektes meer kans.’ De balans is te herstellen, maar dat vraagt veel bewustzijn. ‘De verbinding voelen met jezelf is cruciaal.’ Dat is niet voor iedereen even makkelijk, weet ze. Ze wijst op een studie naar de invloed van Adverse Childhood Experiences.
Niet alleen wat je is aangedaan, zorgt voor stress. Deze studie toont dat veel stress ontstaat door behoeften die niet zijn vervuld in de kindertijd. Dat zadelt je op met een niet ontspannen zenuwstelsel, waardoor je niet weet hoe diepe ontspanning voelt.’ Het goede nieuws is dat we nog op latere leeftijd kunnen leren hoe we ons zenuwstelsel moeten reguleren. Ze benadrukt: ‘Je ontspannen voelen gaat niet over afwezigheid van bedreiging per se, maar veel meer over de verbinding met jezelf. Dat blijkt voor velen een hele klus.’
Spiritualiteit? Je bedoelt zingeving!
Zelf heeft ze het ook moeten leren, vertelt ze. Het begrip ‘spiritualiteit’ boeit Ardesch al vanaf het begin van haar carrière, maar het woord was taboe. ‘Inmiddels is dit onderwerp toegestaan onder de noemer ‘zingeving’, merkt ze. ‘Voor mij gaat het erover of ik verbonden ben met mezelf en in verbinding met alle delen van mijn menszijn, of ik me bewust ben van gedachten, emoties en of ik vanuit die verbinding het contact kan aangaan met de ander.’ Maar het gaat ook over de vraag in hoeverre je verbonden bent met wat je te doen hebt op aarde. Doe je waar je blij van wordt? Sta je jezelf toe om te genieten? Maar ook: durf je te voelen hoe pijnlijk en rauw het leven kan zijn?’
Als bedrijfsarts zag ze bij 90 procent van de mensen dat ze werk deden dat meer belastend dan voedend was. Ook eenzaamheid herkende ze als groot probleem. ‘Dat is als risicofactor vergelijkbaar met het roken van vijftien sigaretten per dag. Het heeft een enorme impact op gezondheid.’
Hoe komen we weer in verbinding met onze kern?
Hoe komen we weer in verbinding met onze kern? Door de stilte te zoeken. ‘Quiet the mind en the soul wil speak. We hebben een epidemie aan disconnectie met onze kern. We zijn massaal uit verbinding.’ In de westerse geneeskunde zijn we gericht op het vermijden van pijn. Dat doen we met pillen, maar dat heeft niets met heling te maken. ‘Helen gaat over het vermogen de pijn toe te laten en je ertoe te verhouden.’ Ze flitst even terug naar een eerder punt in haar leven toen ze last had van hartkloppingen. Ze ging met voeding en kruiden aan de slag en met meditatie om haar gevoel te onderzoeken en toe te laten. Het waren vooral gevoelens van rouw en verlies. Pas toen ze deze durfde toe te laten, kwam er een manier om ermee om te gaan.
Ze noemt tot slot een voorbeeld van een onderzoek waarin muizen tegelijkertijd met een pijnprikkel (trauma) de geur van kersenbloesem te ruiken kregen. Tot drie generaties daarna reageerde het kroost van de getraumatiseerde muizen net zo geschokt op de geur van kersenbloesem, terwijl ze nooit een trauma hadden meegemaakt. ‘Wonden van drie generaties spelen letterlijk in ons DNA mee. Wanneer je op zoek bent naar gezondheid, zoek dan op alle lagen van het menszijn om deze te optimaliseren.’
Zelf doet ze dat het liefst in de stilte, ze besluit met een gedicht.
De stilte, ze zingt
‘t Louterend lied
Van m’n echte thuis
Uit volle borst
Betoverend toonvast
Tilt ze me naar Huis
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
