Van de week werd ik gegrepen door een gedicht dat kennelijk een open zenuw raakte. Het herinnerde me aan de laatste levensdagen van mijn vader die dit voorjaar in het begin van de coronacrisis zielsalleen overleed. Het gedicht roept pijn en verdriet in mij wakker. En niet alleen in mij, getuige de vele reacties die ik kreeg toen ik het gedicht deelde via Facebook.
Mijn vader had Alzheimer en woonde sinds tien maanden in een verpleeghuis. Toen de verpleeghuizen op slot gingen, verstoorde dat mijn wekelijkse bezoekjes bruut. Opeens mocht ik niet meer naar hem toe. Zelfs mijn moeder, de vrouw met wie hij 55 jaar getrouwd is geweest, kon niet meer bij hem zijn. Nauwelijks een maand later is hij overleden. Helemaal alleen. Vlak voor zijn overlijden hebben we hem als directe familie nog even kunnen zien. Niet wetende dat hij al stervende was.
Veel dingen zijn nu gelukkig beter geregeld als in die eerste weken. In de verpleeghuizen is weer bezoek toegestaan, al is dat nu weer teruggebracht naar één bezoeker per dag. Helaas nemen de besmettingen in de verpleeghuizen weer toe. Wat veel mensen zich niet realiseren is dat de verpleeghuizen hun deuren rigoureus sluiten zodra er een (vermoeden van) besmetting is. Het is een bittere pil. Het eenzame sterven.
Ik probeer me voor te stellen hoe mijn vader zich moet hebben gevoeld. Hoe erg hij ons gemist zal hebben. Voor iemand met dementie is fysiek contact, van ‘hart tot hart’ essentieel. Een arm om je heen. Met aandacht samen zijn. Even voelbaar meeleven. Bij elk afscheid vroeg hij verwachtingsvol: “Kom je gauw weer?” Ik had de laatste jaren een intens contact met mijn vader. Het voelt onmenselijk dat hem in zijn laatste levensmaand contact met dierbaren is onthouden. Het gevoel dat hij uit eenzaamheid zo snel is afgetakeld en daardoor onverwacht snel is gestorven, kan ik maar niet van me afzetten.
Kan het ook anders? Zijn er echt geen mogelijkheden om het laatste levenseinde in coronatijd menselijker te maken? Een soort van gulden middenweg waarbij, ondanks risico’s op besmetting, bezoek toch mogelijk is? Is vaccinatie misschien dit ei van Columbus? Met alle gemelde coronamutaties ben ik daar niet zeker van. Toch hoop ik op een andere manier en dat deze column bijdraagt aan de verwezenlijking van de laatste zin van het gedicht van Carlijn Volders: ‘Niemand hoeft alleen te sterven. Niemand.’
Niemand hoeft alleen te sterven
Ik glipte de bewaking voorbij
Duwde de verbodsborden opzij
Ging een kamer in
Daar lag ze
Ongewassen
Het rook zuur
Ik zei haar dat ik er was
Haar gevonden had
Haar huid gilde om aanraking
Ze was verkild
Verhard
Ik pakte een warm washandje
Raakte haar aan
Streek en streelde
Vuil en kou meenemend
Deed de overvolle luier af
Zei lieve woordjes
Ze komen nooit meer
Zei ze
Ze komen nooit meer
Ze was stervende
Ze wist het
Ik wist het
Niemand hoeft alleen te gaan zei ik
Niemand
Ik heb je roep gehoord
Pakte haar hand
Niemand hoeft alleen te sterven
Ik ben er nu
Voor zo lang je me nodig hebt
Blijf ik
Zie me als je dochter
Of een vriendin
Een sister
Ja dat
Ik ben er nu
Je hoeft niet alleen te gaan
Ze kneep in m’n hand
Keek me aan en zei
Kraakhelder
Het is een hel
Mensen zijn gek geworden
Ik weet ‘t
Zei ik
Ik weet ‘t
Maar, voegde ze toe
Ik weet waar ik vandaan kom
Er kwam een glinster in haar ogen
En ik weet hoe ik er terug kom
Ik zie de poort al
Ik weet de weg
Wat een zegen dat ik bij je reis mag zijn
Of wil je liever dat ik weer ga
Nee blijf, zei ze
Blijf
Mijn dierbare sister
Mijn liefdevolle vreemdeling
Blijf
En streel m’n hand
Ik streelde en was stil
Een half uur zaten we samen
Toen liet ze los
Er kwam een zacht licht de kamer in
Haar bezieling verdween
Ik bleef nog een tijdje
Zong voor haar ziel
Kuste haar wang
Gaf dank
En verdween weer in de nacht
Alsof ik er nooit geweest was
Op naar een volgend tehuis
Daar lag een man te wachten
Ze weten me telkens te vinden dacht ik hardop
Ze roepen me
En dan ga ik op pad
Meestal zijn ze in hun laatste uur
Soms duurt het nog een paar dagen
En dan ben ik bij ze
Dat is alles
Ik ben bij hen
En met mij vele anderen
Niemand hoeft alleen te sterven
Niemand
——
Carlijn Volders (10-01-21)
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
