Woensdag 29 oktober mag Nederland weer kiezen. Waar de serieuze stemgerechtigde voor een gefundeerde keuze vroeger slechts enkele partijprogramma’s hoefde door te lezen, zitten er nu alleen al vijftien in Tweede Kamer. Tegenover die mogelijke keuzestress staat dat ook het aanbod aan online keuzehulpen flink is toegenomen.
We beginnen met de geautomatiseerde keuzehulpen, daarna de thematische geautomatiseerde varianten en tot slot de thematische kieswijzers waarbij de standpunten van de partijen – soms niet alle partijen – overzichtelijk zijn weergegeven.
StemWijzer
De bekendste en meest gebruikte online keuzehulp is de StemWijzer.nl [X] van de in 2010 door een stuurgroep van politici opgerichte stichting ProDemos. Ooit begonnen als boekje, daarna beschikbaar op floppydisc en sinds 2002 te raadplegen via internet. Het concept: u beantwoordt dertig stellingen en het programma rekent uit welke van de 24 deelnemende partijen uw voorkeur het dichtst benaderen. Bij de beantwoording zijn er vier smaken: eens, geen van beide, oneens of overslaan.
Bij elke stelling is het mogelijk te kijken welke toelichting de partijen op hun standpunt geven. Achter het tabblad ‘meer weten’ staat achtergrondinformatie. Extra info bij de stelling ‘De regering moet ervoor zorgen dat er in 2030 minstens de helft minder stikstof in de lucht komt ten opzichte van 2019’, staat bijvoorbeeld dat het huidige tijdpad waar Nederland zich op vastgelegd heeft vijf jaar langer is. In 2035 dus.
Op het eind bestaat de mogelijkheid aan te geven welke stellingen extra belang hebben en welke partijen in het resultaat moeten worden meegenomen. Wie als Limburger daarna nog steeds op de Fryske Nasjonale Partij uitkomt heeft een goede reden nog een paar keuzehulpen te raadplegen.
Kieskompas
Dagblad Trouw ontwikkelde Kieskompas bijna twintig jaar geleden samen met de Vrije Universiteit die volgens Wikipedia sinds 2007 aandeelhouder van de onderneming is. Waar StemWijzer de gebruiker in percentages aangeeft in welke mate de partijen het met hem of haar eens zijn, daar positioneert Kieskompas de bezoeker als punt in een assenstelsel. Op die manier is in één beeld duidelijk wat de afstand is tussen de bezoeker en de partijen. Ook hier dertig stellingen. Met twee extra keuzes: helemaal mee eens en helemaal niet mee eens.
Na afloop kan de bezoeker selecties in de acht thema’s maken om na te gaan hoe dat het beeld verandert. Ook Kieskompas laat per thema zien wat een standpunten van de partijen zijn en door op de logo’s te klikken verschijnt extra informatie, bijvoorbeeld over de motivatie van hun stemgedrag of standpunten in hun partijprogramma. Kieskompas neemt alleen de standpunten mee van de partijen die op dit moment in de Tweede Kamer zitten.
Stemchecker
De Stemchecker van De Volkskrant is naar eigen zeggen ‘geen stemadvies, maar kijk naar wat partijen daadwerkelijk hebben gestemd in de Tweede Kamer’. Zeven thema’s, 29 stellingen en drie keuzes: ja, nee of overslaan.
Open Verkiezingen, AI met foutjes
Helemaal van deze tijd is het initiatief van stichting Open Politiek in samenwerking met BNR Nieuwsradio om de programma’s van vijftien partijen in een groot tekstmodel te voeren. Met andere woorden, deze stemhulp gebruikt artificiële intelligentie (AI). Bij OpenVerkiezingen [X] moet je zelf stellingen invoeren en partijen selecteren, waarna het tekstmodel razendsnel op een rijtje zet of en wat de gekozen partijen daar over te melden hebben.
Voordeel is dat je onderwerpen die ander kieshulpen niet behandelen, nu toch snel boven water krijgt zonder zelf alle partijprogramma’s door te ploegen. Nadeel is dat ook AI fouten maakt. Voorbeeld: gevraagd naar de ideeën over een nultarief op groenten en fruit schrijft het model dat GroenLinks/PvdA ‘voorstelt verse groenten en fruit goedkoper te maken als onderdeel van hun inzet op ziektepreventie’. En hoeveel het model een 100% score op waarschijnlijkheid aangeeft, blijkt niets van deze strekking in de brontekst terug te lezen.
Kieskompassen voor milieu en zorg
In opdracht van onder meer Gasunie en de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie ontwikkelde Kieskompas met Klimaat- en EnergieKieskompas een stemhulp die de groene partijstandpunten vergelijkt.
Het Zorgkieskompas is ontwikkeld in samenwerking met ActiZ – branchevereniging van circa 350 zorgorganisaties en Zorgverzekeraars Nederland. Het telt 28 stellingen over kosten, vergoedingen, concurrentie, winsten, salarissen, concentratie, leeftijdsgrenzen voor roken en vapen en medisch ethische kwesties. Slechts een van de stellingen gaat over het duurder maken van ongezonde voeding. Er is trouwens ook nog Woonkieskompas.
KNMG Verkiezingswijzer
Veel groter dan het aanbod van geautomatiseerde stemhulpen, zijn de varianten waar de thema’s en de standpunten grafisch zijn weergegeven. Zoals de KNMG Verkiezingswijzer van artsenfederatie KNMG, die – heel democratisch – de partijen met het grootste geschatte zetels voorop zet. Vergeleken met het Zorgkieskompas valt op dat er meer thema’s zijn (14) en dat de eerste vier gaan over preventie, bestaanszekerheid, medische ethiek en palliatieve zorg. Door op de antwoorden te klikken komen de relevante passages uit de desbetreffende verkiezingsprogramma’s tevoorschijn.
Kieswijzer mentale gezondheid
Deze stemhulp kwam tot stand op initiatief van het Trimbos-Instituut, de Nederlanddse GGZ en nog vijf organisaties die actief zijn in of voor de geestelijke gezondheid. Zij vroegen ‘politieke partijen antwoord te geven op een aantal vragen’. De teksten in de Kieswijzer mentale gezondheid [X] zijn letterlijke reacties. ‘In sommige gevallen heeft een partij niet op alle punten gereageerd, of zelfs helemaal niks ingestuurd. De kieswijzer is voor die thema’s of partijen leeg.’
Wandelen
‘Wordt lopen een verkiezingsthema?’, vraagt Wandelnet zich hoopvol af. De organisatie heeft een zeskoppig bestuur, tien kantoormedewerkers en duizend vrijwilligers. Gefinancierd door de nationale overheid en provincies, werkt Wandelnetwerk samen met veertien organisaties, waaronder drie fietsclubs, de ANWB en de NS.
Welke partijen zien wandelen als onderdeel van het mobiliteitsvraagstuk? Als route naar gezondheid? De Kieswijzer lopen en wandelen PDF heeft vijftien verkiezingsprogramma’s verder geanalyseerd op wandelen in relatie tot basisvoorzieningen, verkeersveiligheid, groen en recreatie. ‘Waarbij onderscheid is gemaakt tussen voornemens ie daadwerkelijk direct bijdragen en voornemens die dit mogelijk doen.’
Bestrijdingsmiddelen, biodiversiteit en duurzame landbouw
Pesticide Action Network Netherlands (PAN-NL) doorzocht veertien partijprogramma’s op hun standpunten bij ‘tien thema’s rond bestrijdingsmiddelen, biodiversiteit en duurzame landbouw. ‘De meeste partijen blijven steken onder de 5,5 punten, wat neerkomt op een onvoldoende.’ Partijen die rond de 5,5 punten hangen ‘erkennen de risico’s van pesticiden en willen het gebruik beperken, maar blijven volgens PAN-NL te vrijblijvend’. Drie van de onderzochte programma’s scoren 1 tot 3 punten. ‘Deze besteden amper aandacht aan reductie, beschermingen van omvonendden of stiumulering van biologische landbouw.’
Beeld: Wikimedia
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
