In deze tijden van hoge prijzen en lage verwachtingen dragen wetenschappers van de universiteit van Pennsylvania een steentje bij om de kosten van levensonderhoud te drukken. Ze onderzochten de dynamiek tussen water en filterkoffie met het doel zo veel mogelijk smaak uit zo min mogelijk gemalen koffiebonen te halen. Conclusie: u kunt het zelf beter dan een koffiezetapparaat.
In tegenstelling tot het onregelmatige gepruttel van een koffiezetter draait het bij efficiënt koffiezetten om een onafgebroken waterstraal, zo wezen de proeven van de Amerikaanse onderzoekers uit. Met behulp van laser en een hoge snelheidscamera bekeken ze op welke manier je water op moet gieten om de gemalen koffiebonen optimaal te mengen. Vervolgens maten ze de hoeveelheid vaste stoffen die zo uit de bonen onttrokken was.
De conclusie, die ze in Physics of Fluids samenvatten, is dat ‘de extractie van de koffie kan worden opgevoerd door de mengtijd te verlengen door langzamer maar effectiever op te gieten.’ Zo kun je in plaats van er een schepje koffie bovenop te doen, ‘het aroma en sterkte van de drank aanpassen door de straal en de hoogte daarvan te variëren’.
Werkwijze
Op de website van het vakblad geven de auteurs tips om hun resultaat in de eigen keuken te evenaren. ‘Wij adviseren de schenkhoogte zo hoog mogelijk te houden, terwijl je een gladde straal handhaaft die niet opbreekt zodra deze de koffie raak’, zegt Ernest Park daar. Zijn collega Margot Young vult aan: ‘Een dunne straal heeft de neiging in druppels op te breken. Dat wil je bij filterkoffie vermijden. Want dat betekent dat de straal de koffiekorrels niet effectief kan mengen.’
Voor een optimale dynamiek tussen water en koffie, adviseren de onderzoekers het gebruik van ketel met een tuit zoals afgebeeld op de foto boven. Een krachtige, geconcentreerde waterstraal creëert ‘lawinedynamiek’ in de koffiekorrels. Waarbij verplaatste koffie in het water blijft circuleren terwijl de straal dieper in het ‘koffiebed’ graaft.
Bespaarpotentieel
Als je meer uit je koffie haalt, heb je er minder van nodig. Dat is om meerdere redenen mooi meegenomen. Maar over hoeveel heb je het dan ongeveer? Volgens de Consumentenbond moet je 7 gram koffie rekenen voor een bakkie filterkoffie. Waarbij aangetekend dat wie sterkere koffie wil, meer kwijt is. Daarom neemt deze, overigens commerciële partij, het ruimer: 7 tot 10 gram gemalen koffie. Uit een volautomatische koffiemachine zou datzelfde kopje 10 tot 12 gram vergen.
De digitale weegschaal op de redactie geeft bij een afgestreken standaardschepje 5 gram aan. Het afrondingsverschil lijkt verwaarloosbaar want twee schepjes wegen 10 gram. Een schepje met een flinke kop erop is 7 gram. Waar telt dat op jaarbasis tot op? Drie tot vijf kopjes per dag ‘mogen’ niet alleen van het Voedingscentrum, er is bovendien aardig wat bewijs voor positieve gezondheidseffecten. Daarom en omdat het gemakkelijker hoofdrekenen is gaan we uit van vijf kopjes; dat zijn er dan 1.825 per jaar.
Per gram bespaarde koffie scheelt dat op jaarbasis dus 3 pondspakken en 325 gram. Per persoon. In het aan de dijk zetten van een scheutige volautomatische koffiemachine (12 gram per kopje) en overgaan op de hierboven beschreven wijze van koffiezetten, zou dan een maximale besparing van op de kop af 22 pondspakken opleveren. En het dubbele in een tweepersoons huishouden. Bij de huidige koffieprijzen toch een besparing van een paar honderd euro. De cupjesmachine naar de kringloop brengen, bespaart niet de meeste koffie maar wel het meeste geld.
Energie
De energie die het kost om het benodigde water op te warmen zal bij de ouderwetse koffiezetter en bij opgietkoffie ongeveer gelijk zijn. De bespaarwebsite hier.nu houdt het bij 5 kopjes op een jaarlijks stroomverbruik van 55 kiloWatt. Een luttele 14 euro per jaar. Tegen 91 kW voor een cupjesmachine. Aangenomen dat u er bij gaat staan wachten om ‘m direct uit te schakelen en niet tot de soort behoort die bij thuiskomst vaststelt dat iemand de koffiezetter aan heeft laten staan.
Lees ook: Wat is de beste tijd om koffie te drinken?
Foto: Negative Space
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
