Planten uit de familie van de pompoen hebben een bijzondere eigenschap. Ze kunnen veel gif uit de bodem opnemen. Japanse onderzoekers vogelden uit hoe ze dat doen. Ze zijn enthousiast over de mogelijkheden vervuilde grond te saneren met gebruik van planten. Voor consumenten betekent het dat het er bij pompoenen en hun familieleden extra op aan komt ze van biologische bodem te hebben.
In meerdere of mindere mate nemen bijna alle plantenfamilies verontreinigingen uit de bodem op. Meestal gaat het daarbij om zware metalen zoals lood en cadmium. De leden van de komkommerfamilie zijn echter uniek in hun vermogen om giftige organische verbindingen vanuit de grond naar de eetbare plantdelen te transporteren. Japanse onderzoekers rapporteren in Plant Physiology and Biochemistry hoe ze dat doen.
Een categorie enzymen in de wortels van de plant vormt complexen met waterafstotende componenten die daardoor toch in de sapstroom van de plant worden opgenomen en in de eetbare delen belanden. De Japanners toonden dat aan met dioxines en dieldrin. Daarbij stelden ze vast welke genen de productie van de verantwoordelijke enzymen aansturen. Deze bouwden ze in het erfgoed van tabakplanten, waarna deze ook in staat waren de toxines uit de bodem op te nemen en naar de bladeren te transporteren.
‘Planten creëren’
Uiteraard is het verhaal met de enzymen een stuk ingewikkelder dan hierboven beschreven. De motivatie achter het onderzoek is echter duidelijk. Op de website van Kobe University bespreekt landbouwwetenschapper Inui Hideyuki de implicaties van zijn onderzoek: ‘Door het gedrag van de gif-transporterende eiwitten te controleren, door genetische modificatie van hun bindend vermogen of door de uitscheiding in het plantsap, geloven wij dat het mogelijk is om veilige gewassen te cultiveren die geen schadelijke chemicaliën in hun eetbare delen ophopen.’
Hideyuki voorziet ook een andere toepassing van de opgedane kennis. ‘Om planten de creëren die (juist) effectiever zijn in het absorberen van vervuilingen. Dit kan een technologie worden om verontreinigde grond te zuiveren.’
Komkommerfamilie
Voor consumenten onderstreept het Japanse onderzoek het nut van een biologische voedingswijze. In het algemeen omdat bijna alle planten in staat zijn zware metalen op nemen (als gevolg waarvan de meeste chocola lood bevat) en in het bijzonder als het gaat om groenten uit de komkommerfamilie.
Naast pompoenen horen daar ook meloenen, courgettes, augurken en natuurlijk komkommers thuis. Ook de meer exotische familieleden kunnen wat de pompoen kan. Dat gaat het om de kiwano, ayote, de sopropo (bittermeloen), chayote, takako en de cassabanana.
Dioxines en andere giffen
In de Japanse studie gebruikten de onderzoekers dioxines en dieldrin. Dioxines worden vooral gevormd bij de verbranding van chloorhoudende kunststoffen. Via verontreinigd water en lucht (bijvoorbeeld door branden) komen ze in het milieu. Ze lossen op in vet en komen daardoor in vlees, zuivel en eieren terecht. Een kleine tien procent van de 210 bekende dioxines zijn zeer giftig. Ze belemmeren de hersenontwikkeling en veroorzaken orgaanschade en kanker.
Dieldrin is een insecticide dat de plaats innam van DDT. Tot 1970 is het kwistig over de Nederlandse akkers gespoten. Begin jaren negentig werd ook de productie verboden. Maar wegens het massale gebruik – en omdat het zeer moeilijk afbreekt – is het nog overal op de wereld aanwezig. Blootstelling aan dieldrin is gelinkt aan Parkinson, borstkanker, schade aan het immuun- en zenuwsysteem en aan reproductieve problemen. De stof staat ook bekend als een hormoonverstoorder.
Ook van andere toxines is bekend dat planten uit de familie van de pompoenen ze uit de bodem opnemen. Bijvoorbeeld DDE, het afbraakproduct van verdelingsmiddel DDT, het eind jaren tachtig verboden pesticide chloordaan, de in de jaren tachtig verboden polychloorbifenylen (PCB’s). Pompoenen nemen ook de ‘forever chemicals’ die tegenwoordig de gemoederen beroeren op: poly- en perfluoralkystoffen (PFAS). Maar daar zijn andere planten beter in.
Wilgen hennep en brandnetels
In verschillende proefprojecten worden wilgen, hennep en brandnetels ingezet om PFAS uit de bodem te halen. Hennep verdient bijzondere aandacht omdat het ook bekend staat om haar vermogen zware metalen op te nemen. Een studie uit 2023 onder ruim zevenduizend mensen vond dat cannabisgebruikers duidelijk met cadmium en lood in hun bloed en urine hadden.
Foto Wikipedia
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
