Een ontstekingsremmend dieet, hielp bij Iraniërs met diabetes beter tegen depressie als ze daarbij met acupunctuur behandeld werden. Ook hun buikomvang en HbA1C namen meer af dan bij de alleen dieet- en bij de controlegroep.
Laaggradige ontsteking is een risicofactor voor zowel depressie als diabetes type 2 en er is een sterke link tussen diabetes en depressie. Een ontstekingsremmend dieet zou dus gunstig kunnen uitpakken voor beide aandoeningen, redeneren wetenschappers uit Iran, Dubai en Canada in Nutrition & Diabetes.
Daarbij zijn er studies die gunstige effecten laten zien van acupunctuur bij zowel obesitas, suikerhuishouding en psychische klachten. Hoewel een overzichtsartikel (2022) van 38 systematische reviews van klinische studies waar de auteurs naar verwijzen, concludeert dat het bewijs voor de toepassing van acupunctuur bij overgewicht en obesitas ‘zwak’ is. Een systematische review en meta-analyse van 29, voornamelijk Chinese, studies naar de toepassing bij depressie concludeert: ‘Acupunctuur kan een passende aanvulling zijn op de standaard zorg en standaard antidepressiva.’
Hoewel ook hier de kanttekening wordt gemaakt dat de meerderheid van de beoordeelde studies een hoog risico hadden dat de uitkomsten beïnvloed waren door vooringenomenheid door ‘performance blinding’. Dat wil zeggen dat onderzoekers en deelnemers minder objectief zijn doordat zij weten, of vermoeden, of ze met de controlegroep van doen hebben of met de interventiegroep.
Sceptici zullen alleen al om die reden de Iraanse studie niet als bewijs voor de werkzaamheid van acupunctuur accepteren. Maar daar lijkt het de onderzoekers ook niet om te doen te zijn. Voor de negentig deelnemers met diabetes en milde of matig depressie was het namelijk zonneklaar in welke van de drie groepen ze waren ingedeeld: dieet, dieet plus acupunctuur of in de controlegroep die alleen de standaardzorg ontving; aangevuld met algemene dieetadviezen en in geval van overgewicht een caloriebeperkt dieet.
Het is dus onduidelijk of de circa twintig procent daling op de score voor angst en depressie het gevolg was van placebowerking of de werking van acupunctuur. De auteurs wijden daar niet over uit. Wel stellen ze dat acupunctuur de deelnemers geholpen kan hebben zich beter aan het dieet te houden. Ook maken ze er een punt van dat polyfarmacie – het gebruiken van meerdere soorten medicijnen – een probleem is onder mensen met diabetes en dat niet-medicamenteuze behandelalternatieven van lichte tot matige depressie daarom de voorkeur genieten.
Actieve placebo’s
In dit verband is het nuttig om voor ogen te houden dat de – veruit in de meeste gevallen door fabrikanten van antidepressiva uitgevoerde – klinische studies bij milde tot matige depressie, met moeite een iets betere werking van medicijnen laten zien ten opzicht van placebo. Kritische deskundigen zoals Dick Bijl, voormalige hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin, stellen bovendien dat dit voordeel zelfs helemaal wegvalt als er actieve placebo’s worden gebruikt.
Actieve placebo’s geven een effect, bijvoorbeeld lichte misselijkheid, zodat de deelnemers in de placebogroep kunnen vermoeden dat ze geen placebo maar het medicijn krijgen.
In een interview in Uitzicht legde Bijl in 2019 uit hoe dat bij het onderzoek naar de effectiviteit van antidepressiva uitpakt: ‘De ernst van een depressie meet je met vragenlijsten zoals de Hamilton-score. Die loopt van nul tot 52. Mensen met een ernstige depressie zitten rond de twintig. Na acht weken met een antidepressivum daalt hun score naar twaalf. Mooi, maar de mensen met een placebo gaan naar dertien.’ Als de onderzoeksgroep maar groot genoeg is, promoveert die ene punt naar statistische significantie.
Volgens die maatstaf werkt het medicijn dan dus beter dan placebo maar, zo betoogt Bijl, het verschil is voor de patiënt niet merkbaar. Het is niet klinisch relevant. ‘Overigens blijkt dat dat bij gebruik van een actieve placebo, die de bijwerkingen van het medicijn nabootst, het verschil helemaal wegvalt.’
Foto: Molly the Cat voor Unsplash
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
