Groen(ten) kweken voor een betere kwaliteit van leven

‘Van tuinieren is uitgebreid aangetoond dat het de mentale en psychische gezondheid verbetert’, schrijven Amerikaanse onderzoekers. Maar rondom chemokuren ontbreekt voor het echte tuinwerk vaak de energie. Daarom zochten ze uit of binnenshuis groenten kweken een geschikt alternatief is. Voor wie voldoende op krachten is gekomen om de spade in de grond te drijven, stelden Britse wetenschappers een checklist op om de buitenruimte te vergroenen.

‘De omgang met kanker omvat meer dan alleen de medische behandeling. Want patiënten staan voor allerlei psychologische en lichamelijke uitdagingen.’ In Frontiers in Public Health zoomen onderzoekers van Texas A&M University en Houston Methodist Hospital in op depressie en pijn. Een kwart van de kankerpatiënten in de VS kampt met depressieve klachten en dat werkt negatief uit op hun overlevingskansen. Daarbij ervaart 66 procent van de patiënten pijn. ‘De perceptie daarvan wordt sterk beïnvloedt door emotionele en cognitieve factoren, wat het verband tussen mentale en fysieke gezondheid onderstreept.’

Op zoek naar een ‘innovatieve en holistische benadering’ die de kwaliteit van leven kan verhogen, bedachten de onderzoekers een alternatief voor buitenshuis tuinieren. Want dat, zo stellen ze onder verwijzing naar wetenschappelijke literatuur, is een kosteneffectieve ‘horticulturele interventie’. Tuinieren vermindert angst, stress, boosheid, vermoeidheid en depressieve symptomen. Tot de voordelen ervan behoren het verminderen van overgewicht, verlagen van de bloeddruk en de afhankelijkheid van pijnstillers.

Blootstelling aan planten en bloemen is in ziekenhuissettings gelinkt aan onder andere een kortere ligduur, minder pijn, angst, vermoeidheid en een hogere tevredenheid. En het lijkt er op dat eetbare planten de voorkeur verdienen bij zo’n holistische aanpak. Groenten kweken leidde in een studie met borstkankeroverlevers tot meer fysieke activiteit, een beter lichaamsgewicht en beter geestelijk welzijn.

Een andere studie met ex-kankerpatiënten rapporteerde een hogere groenten- en fruitconsumptie, motivatie om te verzorgen, koesterende gevoelens, het gevoel dingen voor elkaar te krijgen en tevredenheid met het leven. Tuinieren is dus alleszin aan te raden, maar ‘vaak niet praktisch’. Los van de inspanning die tuinieren kost, heb je er ook een tuin bij nodig. Of tenminste een balkon. En in de winter groeit er niets. Het alternatief dat de Texanen uittestten omzeilt deze praktische bezwaren.

Hydrocultuur

Samen met 43 patiënten, van wie er 36 overbleven, gingen ze aan de slag met hydrocultuur. Een kweekmethode waarbij de planten direct in het water wortelen. Daar komt dus geen compost of ander kweekmedium aan te pas. Boven het kant-en-klare kweeksysteempje voorzag een paneel met energiezuinige leds de planten van het benodigde licht. Overeenkomst tussen de volwassen deelnemers, met verschillende soorten kanker, was dat ze gedurende het experiment chemotherapie ontvingen.

Van acht weken groenten kweken fleurde hun gemoed merkbaar op. Met name scoorden ze duidelijk beter op depressie, algemene kwaliteit van leven en emotioneel en sociaal functioneren. Over de groep genomen steeg de consumptie van groenten en fruit. Er was een trend in de richting van lagere pijnscores te zien, maar deze was statistisch niet significant.

Het kleine aantal deelnemers beperkt de statistische zeggingskracht, geven de auteurs aan. Belangrijker nog is het ontbreken van een controlegroep. Dat roept de vraag op in hoeverre het onder kunstlicht kweken van groenten de oorzaak is van de gerapporteerde gunstige effecten. Het ontbreken van een controlegroep ‘introduceert bedenkingen over zelf-selectiebias, omdat deelnemers al belangstelling  voor, of een positieve houding ten opzichte van tuinieren kunnen hebben gehad.’

Vooral herhalen dus dit onderzoek, met meer deelnemers en een controlegroep, moedigen de onderzoekers hun collega’s aan. Want het lijkt er toch sterk op dat ook binnenshuis tuinieren met hydrocultuur en kunstlicht het geestelijk welzijn, de kwaliteit van leven en de eetgewoonten van kankerpatiënten positief beïnvloedt. ‘Speciaal de consumptie van fruit en groene bladgroenten.’

Voor een paar tientjes zijn op internet eenvoudige kweekopstellingen met ledlicht te koop. Nog goedkoper is het kiemen van zaden, de meest rudimentaire vorm van tuinieren. Dit artikel gaat daar dieper op in en deelt de uitkomsten van onderzoek door American Chemical Society naar het effect van verschillende kweekmethoden op de hoeveelheid fytonutriënten.

Stedelijk groen en psychische problemen

Dat uitzicht op natuur het geestelijk welzijn bevordert, blijkt ook uit een nieuwe grote studie naar de relatie tussen de hoeveelheid groen en het aantal opnames in de psychiatrie. De analyse van 11,4 miljoen opnames in zeven landen, linkt de aanwezigheid van ‘lokaal groen’ een zeven procent lager risico om met een psychische aandoening opgenomen te worden. De statische samenhang was het sterkst in steden. Al gebied de eerlijkheid ook te vermelden dat de resultaten in twee van de zeven landen tegenstrijdig waren.

Doe-het-zelf stadsvergroening

De voordelen van stedelijk groen gaan verder dan het gunstige gemoedseffect. Bomen en planten koelen bij hitte, zuiveren lucht, dempen lawaai en trekken insecten en vogels aan. Alle reden dus om de eigen omgeving te vergroenen. Een team van de universiteit van Surrey (VK) ontwikkelde twee checklists die particulieren en overheden helpen hun vergroeningsprojecten wetenschappelijk verantwoord vorm te geven.

In Sustainable Horizons doen ze uit de doeken op basis van welke wetenschappelijk literatuur en methoden ze tot hun conclusies zijn gekomen. Hun checklists scoren de verschillende mogelijkheden om de boel te vergroenen op vijf punten: kosten, mate van benodigde deskundigheid, ruimtebeslag, onderhoud en kosteneffectiviteit:

Shrub = struik en Hedge = heg. Uit Household driven and council managed street greening: scoring cost, expertise, space, and cost-benefits of green infrastructure combinations.

Foto boven: de kweekopstelling van Tasha Kostyuk op Unsplahs