Dagelijks minimaal een half uur stevig doorwandelen. MMV propageert het al decennia als aanvullende therapie naast het dieet, zonder definitief bewijs voor dit advies af te wachten. Dat bewijs ligt er nu dankzij een grote internationale interventiestudie met mensen die aan darmkanker geopereerd zijn.
Uiteraard adviseerden ‘Moermanartsen’ als wijlen Albert Ronhaar hun patiënten niet zomaar om dagelijks een flink eind stevig te wandelen of te fietsen. Daarvoor waren voldoende op wetenschap gebaseerde argumenten voor handen. Waaronder uitkomsten uit observationeel onderzoek. Bovendien, matig intensieve lichaamsbeweging is niet toxisch dus baat het niet dan schaadt het niet.
Over het preventieve nut van beweging op het kankerrisico is weinig discussie meer. Hooguit blijft er onduidelijkheid over de vraag waar het optimum ligt. Hoe meer beweging hoe beter, zo lijkt het. Vijf jaar geleden besteedde MMV aandacht aan de nieuwe richtlijnen van de American Cancer Society. Die verdubbelde op basis van nieuw onderzoek het tot dan toe geldende advies naar wekelijks 150 tot 300 minuten matig intensief bewegen, waarbij ze aantekende dat het ‘bereiken of overschrijden van de 300-minutengrens optimaal is’.
Dat in het geval van kanker – en het overlijden aan kanker – het risico blijft dalen naarmate het aantal stappen toeneemt, suggereert een grote studie die twee jaar later uitkwam. En een therapeutisch nut van stevig doorwandelen suggereerde een studie uit 2021 die toonde dat kankeroverlevers met het langzaamste wandeltempo een gemiddeld 122 procent hoger overlijdensrisico hadden ten opzichte van degenen met het snelste wandeltempo.
Al deze onderzoeken waren van observationele aard en daarbij is nooit helemaal zeker is of de waarnemingen niet op toeval berust of andere oorzaken heeft. Een voor de hand liggende alternatieve oorzaak is bijvoorbeeld dat mensen met agressievere tumoren daardoor eenvoudigweg niet in staat zijn om te wandelen of sneller te wandelen. Weliswaar verschijnen er experimentele studies die het observationele bewijs ondersteunen met bewijs uit experimenten. Zoals deze uit Finland, die in het bloed van borstkankeroverlevers toonde dat een half uur matig intensieve inspanning de hoeveelheid tumorbestrijdende immuuncellen duidelijk deed toenemen.
Waar het nog aan ontbrak waren studies die een groot aantal patiënten willekeurig verdelen in twee gelijkwaardige groepen, waarvan er een flink gaat bewegen en de andere niet. En zo’n zogeheten gerandomiseerde interventiestudie ligt er nu.
De cijfers
Verdeeld over 55 locaties in Canada, de VS, Groot Brittannië, Frankrijk en Israël werden tussen 2009 en 2024 in totaal 889 mannen en vrouwen door het lot aangewezen om drie jaar onder begeleiding te bewegen of om tot de controlegroep te behoren. De deelnemers, zo meldt de samenvatting in de New England Journal of Medicine, waren allemaal geopereerd voor darmkanker en hadden aanvullende chemotherapie achter de rug. De deelnemers uit de controlegroep kregen educatieve informatie over een gezonde leefstijl.
Na een mediane opvolgduur van bijna acht jaar konden er conclusies worden getrokken. Het risico op recidief (terugkeer van de kanker), het ontstaan van een nieuwe tumor of overlijden lag in periode 28 procent lager dan bij de controlegroep het geval was. In de beweeggroep was de ziektevrije overleving 80,3 procent, in de controlegroep was dat 73,9 procent. Het risico op overlijden aan alle oorzaken was voor de beweeggroep 37 procent lager. De 8-jaarsoverleving voor de beweeggroep was 90,3 procent terwijl die voor de controlegroep 83,2 procent was.
Het commentaar
‘Medicijnen worden toegelaten voor minder dan dat’ citeert dagblad The Guardian Julie Gralow, wetenschappelijk directeur van de American Society of Clinical Oncology. ‘En die zijn duur en toxisch.’ Gralow vertelt dat de sessie op het congres waar de resultaten gepresenteerd werden de titel kreeg ‘Zo goed als een medicijn’. Dat had wat haar betreft sterker gemogen. ‘Ik zou het ‘Beter dan een medicijn’ getiteld hebben. Want je hebt er al die bijwerkingen niet van.’
Gralow benadrukt dat de studie het ‘hoogste niveau van bewijs levert’ en zal leiden tot een belangrijke verschuiving in het begrip over het belang fysieke activiteit te stimuleren tijdens en na de behandeling. ‘Toen ik dertig jaar geleden begon was het een tijd waarin we nog heel voorzichtig waren en zeiden: doe maar kalm aan als je aan de chemo bent. Dat hebben we omgedraaid.’
Gralow zei verder dat er geen reden is te veronderstellen dat het positieve effect van beweging niet ook voor anders kankers opgaat. Eerste auteur van studie Christopher Booth, van Queens University in Kingston (Canada), stelt dat daar nieuwe klinische studies voor nodig zijn. Al suggereren de data van deze studie dat er in de beweeggroep minder borst- en prostaatkankers ontstonden.
Foto Andrea Piacquadio
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
