Britse wetenschappers ontdekten dat vrouwen met Alzheimer duidelijk minder meervoudig onverzadigde vetten, waaronder omega 3-vetzuren, in hun bloed hadden. Terwijl daar bij mannen geen verschillen te vinden waren. ‘Hetgeen wijst op een potentiële rol voor voeding bij het afzwakken van Alzheimer.’
Ongeveer twee derde van alle Alzheimergevallen betreft vrouwen. Een verschil in risico dat slechts voor een deel te verklaren is vanuit de hogere leeftijd die vrouwen gemiddeld genomen bereiken. ‘Toch onderzoeken maar weinig studies sekse-specifieke manifestaties van Alzheimer’, schrijven wetenschappers van onder meer King’s College London in vakblad Alzheimer & Dementia. Zelf toonden zij een paar jaar geleden verschillen aan in een drietal stofwisselingsproducten die gerelateerd zijn aan neurotransmissie en ontsteking. Verder noemen ze een studie die man-vrouwverschillen uitwees in metabolieten die geassocieerd met het risico op dementie, waaronder de aminozuren valine, glycine en proline.
‘Die bevindingen doen vermoeden dat vrouwen bij Alzheimer een grotere impact kunnen ervaren van een verstoorde energieproductie in de cellen.’ Wat weer van invloed is op de vetstofwisseling en zich manifesteert als verschillen in het geheel van vetzuren in het bloed – door de auteurs het ‘lipidoom’ gedoopt. De jongste Lancet Commissie voor Dementie, citerend dat 45 procent van het dementierisico te voorkomen is en zeven procent is toe te schrijven aan de LDL-cholesterolwaarden, stellen de onderzoekers dat de ‘vetstofwisseling cruciaal is voor de breingezondheid’.
Een dieper inzicht in deze materie, verschaften de onderzoekers door de vetsamenstelling te analyseren in het bloedserum van 841 mannen en vrouwen die cognitief gezond waren, cognitief verzwakt of dement.
Visolievetzuren
Wat bleek? In vergelijking met de cognitieve gezonde controlegroep week het lipidoom van de vrouwen met dementie duidelijk af. Van de 268 lipiden identificeerden de onderzoekers er 37 waarbij dat het geval was. ‘Terwijl in de mannen zulke veranderingen niet te observeren waren. In de betroffen vrouwen waren met name de grote, zeer onverzadigde triglyceriden verminderd aanwezig. Hetgeen wijst op een potentiële rol voor voeding bij het afzwakken van Alzheimer.’
In welke eethoek we het moeten zoeken schrijven ze ook: ‘De relatie tussen zeer onverzadigde vetzuren en Alzheimer kan verbonden zijn aan de hoeveelheid omega 3-vetzuren zoals EPA en DHA die aan de staart van deze lipiden zijn ingebouwd.’ Deze vetten komen veel voor in vette vis en schaaldieren. Het lichaam kan in beperkte mate ook het plantaardige omega 3 ALA omzetten naar DHA en een heel klein beetje EPA.
Dat niet alle meervoudig onverzadigde vetzuren ruim te consumeren zijn om dementie te voorkomen toont een nieuwe studie die keek naar de relatie tussen de vetinname en dementie in 183 landen.
Omega 6
‘Hogere niveaus van omega 6-consumptie zijn geassocieerd met een toename van dementie’, concluderen de onderzoeker van een aantal Amerikaanse universiteiten in Nature Communication Medicine. ‘Dus het verlagen van de consumptie op nationaal niveau kan de last als gevolg van dementie substantieel verlagen.’ Het dementierisico stijgt lineair met de hoeveelheid omega 6 in het dieet. Dat betekent het risico blijft stijgen bij een hogere consumptie. Uit hun berekeningen volgt dat bij een consumptie die bijvoorbeeld tien procent van de dagelijkse calorieën omvat, een vermindering van 3,8 procentpunt een daling van het dementierisico met acht procent tot gevolg heeft.
Tot een bepaalde drempelwaarde verhogen ook verzadigde vetten, transvetten en cholesterol uit voeding het dementierisico. Naar schatting van de auteurs kan het minderen met deze vier vetsoorten in de VS tot een 35 procent lager risico optellen.
Gezonde verhoudingen
De auteurs spreken van ‘voedselsystemen’ maar maken niet concreet met welk voedingspatroon mannen en vrouwen hun risico kunnen verminderen. De top-5 van voedselcategorieën voor omega 6 zijn plantaardige oliën (vooral zonnebloemolie), margarines en mayonaises. Op de tweede plaats vlees en vleesproducten. Graan en graanproducten komen op de derde plaats; vooral als daar met plantaardige olie koek en gebak van wordt gemaakt. Pas op plek vier en vijf verschijnen de noten, zaden en zuivelproducten.
Om omega 3 en 6 in een gunstiger verhouding te brengen is het zaak met name op de ongezonde bronnen voor omega 6 te beknibbelen. En tegelijk de consumptie te verhogen van voeding die rijk is aan omega 3.
Een klinische studie uit 2017 deed dat laatste door 240 oudere Chinese mannen en vrouwen met milde cognitieve problemen een jaar lang visolie (DHA) of placebo te geven. In die studie bleek visolie de volumeafname van onder meer de hippocampus te verminderen. Dit gebied is essentieel voor de informatieverwerking. Ook op cognitieve tests scoorde de visolie groep duidelijk beter. Uit de samenvatting wordt niet duidelijk of vrouwen meer van de visolie profiteerden dan de mannen.
Dat is wel het geval bij een studie naar een vaccinatieprogramma tegen gordelroos, waar MMV dit voorjaar over berichtte. Het beschermende effect daarvan kwam bijna geheel voor rekening van de vrouwen.
Beeld: GDJ
MMV maakt wekelijks een selectie uit het nieuws over voeding en leefstijl in relatie tot kanker en andere medische condities.
Inschrijven nieuwsbrief
