Leo Pruimboom: ‘Waarom zou uw immuunsysteem u redden?’

Leo Pruimboom behandelt uitbehandelde kankerpatiënten door de micro-omgeving van de tumor te beïnvloeden. Het geeft vrijwel altijd een verbetering van levenskwaliteit, en regelmatig een spectaculair resultaat. Hij deelde zijn kennis en ervaring op 25 oktober tijdens de MMV-ledendag in Tilburg. ‘Als oncologen mij vragen: denk jij dat terminale patiënten geneesbaar zijn? Dan zeg ik: waarom niet?’

Dr. Leo Pruimboom werkt als therapeut, onderzoeker en docent vanuit zijn praktijk in Spanje en in Nederland.

Hoewel hij geen oncoloog is, behandelde hij 1.700 mensen met kanker. Door na te denken over het leven en de oorsprong van ziekten bij levende organismen binnen een evolutionaire context. Eén van zijn leermeesters en beste vrienden is em. hoogleraar Klinische Chemie & Pathofysiologie Frits Muskiet, die zijn promotieonderzoek begeleidde over het effect van het nabootsen van een oeroude leefstijl. Een week lang vertoefde Pruimboom met elf proefpersonen in de Pyreneeën met blootstelling aan kou, hitte, tekort aan voeding, water en zuurstof. Wat doet dat met iemands veerkracht en ziektegevoeligheid?

De effecten waren spectaculair, vertelde Pruimboom eerder in een interview in Uitzicht. Mensen keerden ‘metabool’ om en hun bloedglucosewaarden verbeterden indrukwekkend. ‘Twee vrouwen genazen in een week van hun fybromyalgie.’

Op 25 oktober nam hij de ruim 200 bezoekers van de MMV-ledendag mee op een reis die voor hemzelf begon toen hij in 1988 de Klinische Psycho Neuro Immunologie (KPNI) ontwikkelde.

Eén van zijn eerste patiënten was een vrouw met uitgezaaide borstkanker. Haar zus was vanwege reumatoïde artritis in behandeling bij Pruimboom; ze had er vertrouwen in dat zijn aanpak ook voor haar goed zou zijn. In leven blijven was voor haar van levensbelang. Als jonge weduwe wilde ze haar kinderen zien opgroeien en afstuderen aan de universiteit. Dat lukte.

Op zoek naar een nieuw levensdoel

‘Vijftien jaar later klopte ze opnieuw bij me aan’, vertelt Pruimboom. De kanker was er nog steeds, en de uitzaaiingen ook. Maar: ‘Haar kinderen waren afgestudeerd.’ Ze vertelde Pruimboom dat ze bang was dat de kanker zou overwinnen nu haar levensdoel wegviel. Toen zei hij: ‘Wilde je niet altijd al psycholoog worden?’ Ja. Nou, dan doe je dat toch nu! Zo geschiedde en ze werkt nu als adviseur van de Europese Commissie voor educatie van jonge kinderen.

Het was een ervaring die de manier bepaalde waarop Pruimboom nadenkt over leven, gezondheid en geneeskunde.

‘Als niet-oncoloog heb ik zo’n 1.700 patiënten met kanker behandeld’, vertelt hij. Hij baseert zich bij al zijn uitspraken op wetenschap, maar benadrukt: van de mensen die ik behandelde, leerde ik het meest over gezondheid. Het maakte dat hij kanker zonder vooringenomenheid tegemoet treedt. ‘Als mensen mij vragen: is een terminale kankerpatiënt terminaal? Dan zeg ik dat ik het niet weet.’ ‘Kijk naar spontane genezing. Met spontaan bedoelen ze vanzelf. Maar zou het écht vanzelf gaan? De meeste spontane genezingen ontstaan na het nemen van een biopt van een primaire tumor. Weet u hoe dat komt?’ Hij legt uit dat het nemen van een biopt zorgt voor schade in het lichaam. Die schade activeert het immuunsysteem en dan gebeuren er soms wonderbaarlijke dingen.

‘Als oncologen mij vragen: denk jij dat terminale patiënten geneesbaar zijn? Dan zeg ik: waarom zou het niet zo zijn?’

‘We kunnen met ons immuunsysteem praten’

Pruimboom onderstreept dat het bij de ontwikkeling van kanker gaat om de interactie met de omgeving. ‘Genetische mutaties leiden niet rechtstreeks tot kanker, maar kunnen de kans op kanker verhogen. Het is bij kanker en chronische ziektes belangrijk dat we circulair denken. Alles heeft invloed; de genetische mutaties en de blootstelling aan risicofactoren in de omgeving.’ Therapie heeft de grootste kans van slagen als je combinaties van therapieën doet.

Kansrijk in de bestrijding van ziekte is de manier waarop we met onszelf communiceren en daarmee met ons immuunsysteem. ‘We kunnen met ons immuunsysteem praten’, zegt hij wijzend op een ‘studie die hij net uitbracht over chronische vermoeidheid en pijn. Zijn onderzoeksgroep nam 44.000 onderzoeken onder de loep en de uitkomst is verrassend. ‘Pijn vermindert wanneer je mensen uitlegt hoe pijn werkt in het lichaam. Hoe simpel wil je het hebben!?’

Dit heeft alles te maken met twee competenties van de mens: ons vermogen om keuzes te maken (agency) en ons neigen naar een levensdoel (purpose). ‘Wij hebben de capaciteit om een beslissing te nemen die volledig onverwacht is. Er zijn mensen die een hamburger zien en ‘m NIET opeten! Dat is zo makkelijk nog niet hoor’, lacht hij.

‘Kanker ontstaat als gevolg van chronische irritatie’

Dertig jaar geleden werden voor alle mensen met kanker en voor alle soorten dezelfde therapieën ingezet, stipt hij aan. Tegenwoordig is bekend dat iedere kankersoort anders is en een andere benadering verdient. Kanker ontstaat als gevolg van ‘chronische irritatie’ aan blootstelling op 28 domeinen; voeding, luchtverontreiniging, ademhaling. ‘Een chronische irritatie kan bijvoorbeeld zijn het continu eten van fructose.’

‘Vaak zeggen mensen: hoe kan het nou dat je zo’n tumor niet in je lijf voelt groeien?’ Het neurobiologische overlevingsmechanisme van een tumor is ontzettend intelligent. Solide tumoren groeien bijna op maximaal 1 nanometer afstand van een sensorisch zenuwuiteinde. ‘Ze kapen letterlijk het zenuwstelsel, zodat de tumorontwikkeling niet waargenomen wordt. Dus dan kan het ook niet gerepareerd worden.’  Deze ‘symptom perception disorder’ is gerelateerd aan kanker, diabetes, cardiovasculaire ziektebeelden en aan neurodegeneratie. ‘Dat betekent dat het herstel van de communicatie tussen de hersenen en het zenuwstelsel een belangrijke basis zou moeten zijn voor iedere therapie.’

‘Met beweging en voeding oefen je invloed uit op de tumoromgeving’

Pruimboom zoomt in op drie stofjes: lactaat, glutamine en glucose. ‘Als je daar invloed op kunt uitoefenen, dan ben je spekkoper.’

Hij legt uit dat veel lactaat in de tumoromgeving nadelig is voor je immuunsysteem. ‘Des te meer lactaat in de tumoromgeving, des te kleiner de capaciteit van je immuunsysteem om de kanker te verwijderen.’ Je kunt echter zelf invloed uitoefenen op de hoeveelheid lactaat. Bijvoorbeeld door te bewegen. ‘Als je het effect ziet, dan val je van je stoel’, wijst hij op onderzoek dat een beschermend effect toont, maar ook een genezend effect. Het verminderen van lactaat in de tumor omgeving, vergroot ook de kans op succes van chemotherapeutische omstandigheden. Bewegen als medicijn!’

En: voeding als medicijn! ‘Des te hoger de dosis fisetine in de tumoromgeving, des te lager de lactaatwaardes. Weet u waar het in zit? In aardbeien!’

‘Als je aan oncologen vraagt: is voeding belangrijk als ik kanker heb? Nee, dat is niet belangrijk. U heeft toch al kanker. Maar dat is wel tegen de wetenschap in. Het wegnemen van de oorzaak blijkt de beste therapie voor de kankersoort die jij hebt, volgens de IARC. Dit is het gespecialiseerde kankeragentschap van de Wereldgezondheidsorganisatie.’

‘Wist u trouwens dat het zingen in een koor de kans op kanker met 47 procent vermindert? Tijdens de covid-19 pandemie bleek dat mensen die in een koor zingen 87 procent minder kans hadden op een ernstige infectie met covid-19.’ Ook psychosociale factoren zijn van belang.

‘Waarom zou uw immuunsysteem u redden van de kanker?’

Hij keert terug naar het onderwerp waar hij zijn lezing mee begon: zingeving. ‘Aan patiënten stel ik altijd de vraag: waarom zou uw immuunsysteem u eigenlijk redden van de kanker? Wat is uw doel in het leven? Ik heb deze vraag 1.700 keer gesteld en kwam erachter dat het – als je daar geen invloed op kunt uitoefenen – het verschrikkelijk moeilijk is om een succesvolle therapie door te voeren. Het willen zorgen voor je kinderen of voor je familie geeft je een levensdoel die je prognose verbetert.’ Bij dieronderzoek naar ‘purpose in life’ trainingen zag je na een anderhalf uur training de tumor met de helft krimpen. ‘Als het niet gemeten was, zou geen mens het geloven.’

‘Een levensdoel is een buffer. Ook voor de manier waarop je de chemotherapie beleeft en de manier waarop je mijn behandeling doorstaat. Want het is keihard werken.’ Een andere risicofactor voor de ontwikkeling van kanker is zitten. ‘Naar schatting zijn 49.000 nieuwe borstkanker patiënten te wijten aan de hoeveelheid tijd die ze zittend doorbrengen.’ Goed nieuws, zegt hij: ‘Het acht keer per dag onderbreken van het zitten met een high intensity training (HIT) halveert je kans op kanker met vijftig procent.’

‘Eenzaamheid belangrijkste risicofactor voor ontwikkeling kanker’

De belangrijkste risicofactor voor kanker? Eenzaamheid. ‘Als je ziet welke pathways in het lichaam door eenzaamheid geopend worden, dan zie je een steeds groter wordend probleem.’ Wat ermee samenhangt is armoede. ‘Des te rijker je bent, des te kleiner je kans op kanker.’ Daar kan hij ook zelf over meepraten. Hij groeide op in een zeer armoedig gezin en verloor beide ouders als veertigers als gevolg van alle stress die ze hadden. De literatuur staat bol van de negatieve impact van een depressie op hart- en vaatziekten. Maar: ‘Het brein heelt’, zegt hij en wijst op dat deel van de hersenen waar het besluit wordt genomen om wel of niet de juiste immuunreactie te geven.

‘Iedere immuunreactie is specifiek opgeslagen in onze hersenen. Bij een hersenvliesontsteking wordt een totaal ander immuundeel geactiveerd als bij een darmontsteking.’

Waarom krijgt homo sapiens überhaupt kanker? Pruimboom is lid van de onderzoeksgroep paleo-oncologie en zoekt wereldwijd langs alle kusten naar fossielen van organismen met kanker. ‘Het oudste fossiel waarin mensen een kwaadaardige kankervorm hebben is van 13.000 jaar geleden.’ Iedereen kan kanker krijgen, zegt Pruimboom. ‘De oudste genen in ons DNA zijn gemaakt voor het delen van cellen. Het zit in het diepste van onze cel opgeslagen. Maar de mens is ook geëvolueerd met een mechanisme om kanker te verslaan.’